در کشور ما با توجه به حجم بالای پروژههای عمرانی که در سالهای اخیر آغاز شدهاند و مشکلات مدیریت که اغلب منجر به تاخیر در بهره برداری از این پروژهها میگردد ضرروت انجام تحقیقات کاربردی جهت بررسی همه جانبه انواع مختلف قراردادهای ساخت با توجه به امکانات و شرایط خاص کشورمان کاملاً مشهود است. اینگونه تحقیقات در کشور ما در آغاز راه است و هنوز مسیر طولانی تحقیقاتی و شمار زیادی پژوهش در این زمینه لازم است تا درک روشن و استخراج استانداردهای ملی را بدنبال داشته باشد.
در این پژوهش سعی گردیده ابتدا روشهای متداول مدیریت و اجرای پروژه ها به لحاظ مشخصهها و نقاط ضعف و قوت آنها معرفی شده، و سپس ویژگیهای روش «طرح و ساخت» بررسی و جنبههای عملی آن در پروژهای عمرانی مورد ارزیابی قرار گیرد.
در روش «طرح و ساخت» انجام فعالیتهای طراحی نهایی، تدارک، اجرا و راهاندازی به عهده پیمانکار (طراح-سازنده) گذاشته میشود. بدین ترتیب کارفرما ریسک و مسئولیت خود را کاهش داده و آنرا بیشتر متوجه پیمانکار میسازد، در این روش هماهنگی بین تیم طراح و سازنده بالا رفته و یکپارچگی پروژه حفظ میشود، ضمن آنکه امکان انجام همزمان طراحی و اجرا فراهم شده و زمان اجرای پروژه کاهش مییابد.
1-2- موضوع و هدف تحقیق
روش «طرح و ساخت»[1] در سالهای اخیر محبوبیت زیادی برای اجرای پروژههای بزرگ عمرانی در کشورهای توسعه یافته بدست آورده است. این روش امتیازات خاصی به کارفرمایان عرضه میدارد و میتوان انتظار داشت که در آینده و تحت یک بستر مناسب به عنوان روش مطلوب اجرای پروژههای عمرانی مورد نظر قرار گیرد.
در ایران با توجه به اینکه نظام فنی اجرایی جدید طرحهای عمرانی، مرحله تهیه طرحها (مطالعات شناسایی تا پایان طراحی اولیه) را از مرحله اجرای طرحها (انجام طراحی تفصیلی و اجرایی، عملیات اجرایی) بصورت کاملاً مشخص تفکیک کرده است، بنابراین برای تحقق نظام مذکور میبایستی شرایط جدیدی سازگار با آن تدارک دیده شود.
روش اجرای طرح و ساخت در مقایسه با روش متعارف بیشتر با این فرایند هماهنگی داشته و در نظام مذکور هم به استفاده از این روش توصیه شده است.
بنابراین بررسی همه جانبه و عمیق روی ضرورت استفاده از این روش و نیز کارایی آن در اجرای پروژههای عمرانی، در قالب یک کار تحقیقی میتواند قدم مثبتی در جهت شناخت این روش باشد. هدف از انجام این تحقیق آن است که ضمن مشخص شدن خصوصیات روش و طرح و ساخت، دامنه کاربرد
آن در انواع پروژهها و محدودیتهایی که برخی انواع پروژهها برای استفاده از این روش بوجود میآورند مشخص شده، و نیز با بررسی مسائل و مشکلاتی که این روش به همراه خواهد داشت، سعی شود راهکارهایی برای بهبود کارایی آن ارائه گردد. این تحقیق میتواند آگاهی لازم را به کارفرمایانی که قصد انتخاب روش طرح و ساخت را دارند ارائه گردد. این تحقیق میتواند آگاهی لازم را به کارفرمایانی که قصد انتخاب روش طرح و ساخت را دارند ارائه داده و نیز پیمنکارانی که قصد ورود به بازار طرح و ساخت را دارند یاری دهد. همچنین میتواند کمک موثری در جهت تدوین استانداردهای ملی برای این روش باشد.
1-3- اهمیت تحقیق و سابقه آن
همانگونه که بیان شد روش طرح و ساخت به عنوان یک روش مناسب برای اجرای پروژههای عمرانی در کشورهای توسعه یافته مطرح بوده و در نظام فنی و اجرایی جدید طرحهای عمرانی در ایران نیز در نظر گرفته شده و استفاده از آن توصیه شده است.
با توجه به اندک بودن تجربه عملی در استفاده از این روش در ایران و نیز فقدان تحقیقات کافی در این زمینه، ضرورت این تحقیق دانشگاهی کاملا مشهود بوده و میتواند زمینه و بسترهای لازم برای تحقق تحولات جدید در نظام فنی و اجرایی که در جهت بهبود فرآیند انجام پروژهها و حفظ سرمایههای ملی کشور میباشد را فراهم آورد.
1-4- سئوالات اصلی تحقیق
در طی این پژوهش تلاش خواهد شد که به سئوالات زیر پاسخ داده شود:
1) ویژگیهای روش «طرح و ساخت» چیست و مزایا و معایت آن کدامند؟
- جایگاه روش طرح و ساخت در بین روشهای متداول قراردادی برای اجرای پروژهها چیست؟
- مزایا و معایت روش طرح و ساخت در مقایسه با سایر روشهای قراردادی کدامند؟
- مشخصه روش طرح و ساخت نسبت به روشهای دو عاملی چیست؟
- نقش و وظایف گروههای مختلف درگیر در پیمانهای طرح و ساخت چه تفاوت هایی با روش متعارف دارد؟
2) سابقه و کاربرد روش«طرح و ساخت» در کشورهای توسعه یافته و ایران چگونه بوده است؟
- ضرورت استفاده از روشهای طرح و ساخت در اجرای پروژههای عمرانی ایران از کجا ناشی شده است؟
- چه تفاوتهایی بین روش طرح و ساخت در اجرای پروژههای عمرانی ایران با مفاهیم نظری این روش وجود دارد؟
3) انتخاب روش طرح و ساخت به چه ترتیبی و تحت چه معیارهایی صورت میگیرد
- تصمیمگیری در مورد انتخاب روش قراردادی اجرای پروژههای عمرانی به چه ترتیبی انجام میگیرد؟
- چه نوع محدودیتهایی در رابطه با نوع پروژه، برای استفاده از روش طرح و ساخت وجود دارد؟
- چه نوع معیارهایی میتواند برای انتخاب روش طرح و ساخت مدنظر قرار بگیرد؟
4) معیارهای موثر در بهبود عملکرد و کارایی پروژههای طرح و ساخت چیست؟
سئوالات اصلی تحقیق
در طی این پژوهش تلاش خواهد شد به سئوالات زیر پاسخ داده شود:
1) ویژگیهای روش «طرح و ساخت» چیست و مزایا و معایب آن کدامند؟
- جایگاه روش «طرح و ساخت در بین روشهای متداول قراردادی برای اجرای پروژهها چیست؟
- مزایا و معایب روش طرح و ساخت در مقایسه با سایر روشهای قراردادی کدامند؟
- مشخصه روش طرح و ساخت نسبت به روشهای دو عاملی چیست؟
- نقش و وظایف گروههای مختلف درگیر در پیمانهای طرح و ساخت چه تفاوتهایی با روش متعارف دارد؟
2) سابقه و کاربرد روش «طرح و ساخت» در کشورهای توسعه یافته و ایران چگونه بوده است؟
- ضرورت استفاده از روش طرح و ساخت در اجرای پروژه های عمرانی ایران از کجا ناشی شده است؟
- چه تفاوتهایی بین روش طرح و ساخت در اجرای پروژههای عمرانی ایران با مفاهیم نظری این روش وجود دارد؟
3) انتخاب روش طرح و ساخت به چه ترتیبی و تحت چه معیارهایی صورت میگیرد؟
- تصمیم گیری در مورد انتخاب روش قراردادی اجرای پروژههای عمرانی به چه ترتیبی انجام میگیرد؟
- چه نوع محدودیتهایی در رابطه با نوع پروژه، برای استفاده از روش طرح و ساخت وجود دارد؟
- چه نوع معیارهایی میتواند برای انتخاب روش طرح و ساخت مد نظر قرار بگیرد؟
4) معیارهای موثر در بهبود عملکرد و کارایی پروژههای طرح و ساخت چیست؟
- میزان مطالعات انجام شدهای که باید مبنای کار پیمانکار طرح و ساخت قرار بگیرد چه تاثیری در عملکرد و کارایی این نوع پروژهها دارد؟
[دوشنبه 1399-09-24] [ 05:10:00 ق.ظ ]
|