امروزه بر اثر پیشرفت سریع علوم و تكنولوژی، مفهوم آموزش و پرورش به كلی دگرگون شده و علمای علوم تربیتی معتقدند كه آموزش و پرورش مشتمل بر سه مرحله اساسی، شامل الف) تهیه و تدوین هدفها، ب) آموزش، ج) اندازه گیری و ارزشیابی است (سیف نراقی و نادری، 1374).

ارزشیابی بخش جدائی ناپذیر فرآیند آموزش بشمار می رود و نقش آن نظارت بر تغییرات رفتاری دانش آموزان بطور اخص و نظارت بر كارآیی سایر عناصر آموزش و پرورش بطور اعم است (شریفی وكیامنش، 1366).

بنا به گفته سیف (1375)، ضرورت استفاده از آزمونهای پیشرفت دقیق، روا و به دور از ابهام به صورت فزاینده ای احساس می گردد تا بتواند در ارزشیابی دقیق و هدایت یادگیری دانش آموزان مورد استفاده مسئولین آموزش قرار گیرد.

به هر حال، اگر هدف در هر نوع آموزشی موثرتر نمودن آن و آسانتر كردن امر فراگیری برای فراگیران است، مربیان موظفند برنامه آموزش خود را برحسب تواناییها و نیازهای فراگیران تنظیم و تدوین نمایند و از طریق اندازه گیری و ارزشیابی‌های گوناگون و مكرر، پیشرفت و مسیر آن را مشخص سازند (سیف نراقی، نادری، 1370).

بنابراین پژوهش حاضر بنا دارد با بررسی میزان ارتباط سوالات پایانی، با اهداف و محتوی كتب درس ضمن كمك به شناخت وضعیت موجود ارزشیابی و اندازه گیری پیشرفت تحصیلی گامی در جهت اصلاح روشهای ارزشیابی بردارد.

بیان مسئله:

كشورهای پیشرفته همزمان با دگرگونی برنامه ها، مواد آموزشی و روشهای تدریس، بدنبال تغییر بنیادی نظام امتحانی و سنجش و هماهنگ كردن‌ آن با اهداف آموزشی هستند و بخش بزرگی از وقت و كوشش نظام آموزشی، جهت تدارك ابزار و شیوه‌های ارزشیابی معتبر، متناسب با نظریه های تعلیم و تربیت صرف گردیده است (خلخالی، 1375).

مطالعات متعدد نشان می دهد كه بیشتر سوالهای معلم ساخته تنها اختصاص به یادآوری اطلاعات بسیار جزئی و خاص دارد، بنابراین سوالاتی كه معلمان بكار می‌برند با هدفهای اصلی تدریس، آنان هماهنگ نیست (هومن، 1371).

از طرفی باید در نظر داشت كه ارزشیابی آموزشی در كشور ما، فعالیتی است، نسبتاً ناشناخته كه به تازگی وارد نظام آموزشی گردیده است، به همین دلیل بسیاری از افراد آن را با ارزشیابی معلم، مدیر، دانش آموز یا اندازه گیری و سنجش اشتباه می كنند. در حالی كه هدف ارزشیابی آموزشی نه معلم، نه مدیر، نه شاگرد است بلكه هدف اصلی آن تعیین اثرات برنامه آموزش و دگرگونیهایی كه براثر آموزش در شاگردان بوجود آمده است (هومن، 1375).

با توجه به مواردی كه اشاره شد و اهمیتی كه آزمونها در فرآیند آموزش دارند این پژوهش برآن است تا با بررسی میزان ارتباط سوالات آزمون پایینی با

 اهداف و محتوی كتب درسی، وضعیت آزمونهای معلم ساخته را بطور علمی و روشن توصیف نماید.

اهمیت و ضرورت پژوهش:

آزمونها ابزار كار معلم به منظور ارزشیابی از میزان تحقق هدفهای تدریس به شمار می روند نتایج‌ آنها مستقیماً در رابطه با هدفهای قبل و ملاكی برای پیش بینی حدود موفقیت احتمالی آینده دانش آموزان و راهنمایی تحصیلی و شغلی آنان بكار می رود (شریفی، كیامنش، 1366).

آزمونهای پیشرفت تحصیلی می توانند توجه دانش آموز را به هدفهای آموزشی جلب كنند یا از آنها دور نمایند. دانش آموز را تشویق كنند كه توجه خود را تنها به قسمتهای محدودی از محتوی درس یا همه قسمتهای آن معطوف كنند. این آزمونها می‌توانند برای یادگیری سطحی یا فهم و درك (عمیق) اهمیت قائل شوند و به منظور اتخاذ تصمیم های آموزش، اطلاعات قابل اعتماد یا مغرضانه و تحریف شده فراهم نمایند (گرون نوند، ترجمه خسرو مهندسی، 1361).

معلم در جریان آموزش، فراوان مشاهده می كند كه برخی از شاگردان در موارد بخصوصی پیشرفت رضایت‌بخش ندارند. در این‌گونه موارد نیز یك (تست تشخیصی) می تواند معلم را در راه رسیدن به مقصود یاری دهد كه به وسیله آن بتواند به نقاط ضعف شاگرد پی ببرد اشكال اساسی كار را درك و در رفع آن بكوشد. سرانجام یك معلم خوب مایل است بداند ضمن یك دوره تدریس، تا چه حد در نیل به هدفهای آموزشی خویش موفقیت حاصل كرده است، آزمونی كه با دقت تهیه شده و همه هدفهای آموزش را بپوشاند، می تواند اطلاعات وسیع و سودمندی در اختیار معلم قرار دهد (هومن، 1371).

سوابق پژوهش:

قدمت ارزشیابی آموزشی به آن زمان بر می گردد كه برای اولین بار فردی به آموزش دیگری پرداخت ولی اندازه گیری به شیوه رایج كنونی از قریب یكصد سال پیش ضبط شده است ارزشیابی در ابتدا به صورت شفاهی بوده و تا اواسط قرن گذشته تنها روش اندازه گیری بوده است (سیف نراقی، نادری، 1374).

در اوایل قرن نوزدهم آزمونهای نوشتن ارائه گردید كه معلم را قادر می ساخت آموخته های فراگیر را دقیقتر و عینی‌تر اندازه‌گیری كند (همان منبع).

بیشتر تاریخچه ها دلالت بر این دارد كه ارزشیابی به عنوان اندازه گیری و یا یك الگوی علمی بررسی، از اوایل قرن بیستم متداول بوده است (هومن، 1375، ص2).

مطالعات متعدد نشان داده است كه بیشتر سوالهای آزمونهای معلم ساخته تنها اختصاص به اطلاعات بسیار جزئی و خاص دارد در حالی كه قسمت اعظم هدفهایی كه به وسیله همان معلمان تنظیم شده مهارتهای اساسی را در برداشته است بنابراین سوالاتی كه معلمان بكار می برند با هدفهای اصلی تدریس آنان هماهنگ نیست (هومن، 1371).

سوالهای پژوهش:

با توجه به موضوع پژوهش، تلاش بر این است كه در این پژوهش به سوالات زیر پاسخ داده شود.

1- آیا سوالات آزمون جغرافی پایه اول راهنمایی دارای روائی محتوایی است؟

2- آیا سوالات آزمون جغرافی پایه دوم راهنمایی دارای روائی محتوایی است؟

3- سوالهای آزمون جغرافی پایه اول راهنمایی تا چه حد براساس هدفهای تربیتی در حیطه شناختی از نظر بلوم تنظیم گردیده است؟

4- سوالهای آزمون جغرافی پایه دوم راهنمایی تا چه حد براساس هدفهای تربیتی در حیطه شناختی از نظر بلوم تنظیم گردیده است؟

5- آیا سوالهای آزمون جغرافی پایه اول راهنمایی از نظر سطح دشواری با سطح دشواری بهینه تفاوت دارد؟

6- آیا سوالهای آزمون جغرافی پایه دوم راهنمایی از نظر سطح دشواری با سطح دشواری بهینه تفاوت دارد؟

7- آیا سوالهای آزمون جغرافی پایه اول راهنمایی از نظر ضریب تشخیص (تمیز) با ضریب تمیز بهینه تفاوت دارد؟

8- آیا سوالهای آزمون جغرافی پایه دوم راهنمایی از نظر ضریب تشخیص (تمیز) با ضریب تمیز بهینه تفاوت دارد؟

متن کامل را می توانید دانلود نمائید