دانشگاه شیراز 

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

دانشکده هنر و معماری

 پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته پژوهش هنر

 بررسی ویژگی‌های نقاشی‌دیواری در آثار معماری زندیه

  استادان راهنما

دکتر فتح‌الله زارع‌خلیلی

دکتر محمدصادق میرزاابوالقاسمی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

بنیان فرهنگی و هنری دوره زندیه به‌نوعی به کریم‌خان زند (حک: 1165-1193ق) و دوران حکومت او منسوب و مربوط است. او آثار معماری و شهرسازی بسیاری را، خصوصا در شیراز، حمایت کرد که برخی از آنها مانند بازار و حمام وکیل عام‌المنفعه و برخی دیگر چون ارگ و  دیوان‌خانه  جزو بناهای حکومتی بودند. استفاده از نقاشی دیواری یکی از متداول‌ترین شیوه‌های تزئینات معماری در این بناها بوده است. نقاشی دیواری در دورۀ زندیه بسیار متنوع به‌نظر می‌رسد و از منظر مضمون‌شناسی، ویژگی‌های تجسمی و شیوه‌های اجرایی و فنی شایان توجه است. از همین رو در این تحقیق ضمن طبقه‌بندی دیوارنگاره‌های زندیه به توصیف و تحلیل ویژگی‌های این آثار پرداخته شده است.

در نقاشی‌دیواری‌های دوره زندیه اغلب از نقوش گیاهی استفاده شده است. این نقش‌ها عمدتاً به پنج گروه ترنج‌، گل‌ و پرنده، گل و بوته، گلدانی، و نقوش اسلیمی و ختایی تقسیم می‌شوند. در این نقاشی‌ها معمولاً از طیف‌های رنگی نخودی، آبی لاجورد، قرمز شنگرف، طلایی و سبز سیلویی استفاده شده است. ظاهراً نقاشان این آثار به دو شیوه مختلف از نقوش گیاهی بهره برده‌اند: شیوه اول با نگرشی منتزع و مبالغه‌آمیز، که می‌تواند متکی بر سنن نقاشی کهن ایرانی باشد؛ و شیوه دوم با دیدی طبیعت‌گرایانه، که متأثر از نقاشی غربی بوده است. با این همه ظرافت طراحی، تعادل و تناسب بصری در این آثار بسیار چشمگیر است.

واژگان کلیدی: تزئینات معماری، نقاشی دیواری، دوره زندیه،  شیراز

فهرست مطالب

فصل 1. کلیات… 1

1-1. طرح تحقیق… 2

1-1-1. مقدمه و طرح مساله. 2

1-1-2. سوال‌های تحقیق.. 3

1-1-3. هدف تحقیق.. 3

1-1-4. اهمیت و ضرورت تحقیق.. 3

1-1-5. نوع و روش تحقیق.. 4

1-1-6. روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 4

1-1-7. جامعه آماری، تعداد نمونه و روش نمونه‌گیری.. 4

1-1-8. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 4

1-1-9. طرح کلی نگارش… 5

1-1-10. شرح واژه‌ها، اصطلاحات و اختصارات.. 6

1-2. پیشینه تحقیق… 9

1-3. روش‌شناسی… 14

فصل 2. تاریخ فرهنگی و معماری  دوره زندیه. 16

2-1. تاریخ فرهنگی دوره زندیه. 17

2-2. ویژگی‌های معماری دوره زندیه. 21

2-3. بناهای شاخص دوره زندیه در شیراز. 23

2-3-1. ارگ کریم‌خان.. 36

2-3-2. عمارت کلاه فرنگی.. 48

2-3-3. تکیه هفت‌تنان.. 53

فصل 3. ویژگی‌های فنی  نقاشی‌دیواری‌‌های دوره زندیه. 58

3-1. مواد و مصالح نقاشی‌دیواری… 59

3-1-1. رنگ… 59

3-1-2. بست… 66

3-1-3. قلمو. 66

3-2. فنون نقاشی‌دیواری… 69

3-3. تغییرات و تعمیرات نقاشی‌دیواری‌ها 72

3-4. موقعیت مکانی نقاشی‌دیواری‌ها 84

3-4-1. نقوش مقرنس‌های سقف… 88

3-4-2. نقوش عرق‌چین مقرنس‌های سقف… 91

3-4-3. نقوش تویزه‌ها 93

3-4-4. نقوش تاقچه‌های بالای دوال (رُف‌ها) 95

3-4-5. نقوش دوال‌ها 100

3-4-6. نقوش کتیبه‌های بالای تاقچه‌ها 102

3-4-7. نقوش فضای بین تاقچه‌ها 105

3-4-8. نقوش تاقچه‌های پایین.. 107

3-4-9. نقوش ازاره‌ها 108

فصل 4. نقش‌ و رنگ در نقاشی‌دیواری‌های دوره زندیه. 110

4-1. ویژگی کلی نقش‌ها 111

4-1-1. انواع نقش‌ها 115

4-1-1-1. ترنج.. 115

4-1-1-2. گل و بوته. 124

4-1-1-3. گل و پرنده 131

4-1-1-4. اسلیمی و ختایی.. 135

4-1-1-5. گلدانی.. 139

4-1-2. کیفیت بصری نقش‌ها 142

4-1-2-1. هماهنگی در نقش‌ها 142

4-1-2-2. تنوع نقش‌ها 142

4-1-2-3. تعادل نقش‌ها 145

4-1-2-4. تناسب نقش‌ها 152

4-1-2-5. حرکت و ریتم نقش‌ها 153

4-2. ویژگی کلی رنگ‌ها 155

4-2-1. انواع رنگ‌ها 155

4-2-2. تضاد و ترکیب رنگ‌ها 163

فصل 5. نتیجه‌. 167

فهرست منابع.. 176

1-1-1. مقدمه و طرح مساله

کریم‌خان زند (حک: 1165-1193ق) را می‌توان تنها پادشاه مقتدر دوره زندیه محسوب کرد و بنیان فرهنگی و هنری این دوره را  به ‌نوعی به او و حکومت او منسوب نمود. او ظاهرا سوادی نداشت اما به ادبیات و علم و هنر علاقه‌مند بود و دربارش محل اجتماع دانشمندان و هنرمندان زمان به‌شمار می‌رفت؛ همچنین پروژه‌های معماری و شهرسازی بسیاری را، خصوصا در شیراز، حمایت کرد که برخی از آنها مانند بازار و حمام وکیل عام‌المنفعه و برخی دیگر چون ارگ و  دیوان‌خانه  جزو بناهای حکومتی بودند. تزئینات این بناها شامل انواع آجرکاری، گچ‌بری،  کاشی‌کاری، حجاری به‌علاوه نقاشی‌دیواری است

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید