فهرست مطالب

عنوان                                           صفحه

فصل اول:  تعاریف وكلیات

اداره 2

نظام یا سیستم 2

تاریخچه نظام اداری در جهان 2

نگاهی به ساختار نظام اداری در ایران 2

دوران قبل از اسلام 3

نظام اداری مادها 3

دوران هخامنشیان 3

دوران تسلط مقدونی ها بر ایران 4

دوره اشکانیان 4

دوران ساسانیان 4

سیستم اداری ایران بعد از ورود اسلام 4

دوران امویان 4

دوران عباسیان 5

دوران تیموریان 5

دوران صفویان 5

دوران افشاریان 5

دوران قاجاری ها 5

دوران پهلوی 5

جمهوری اسلامی ایران 6

فصل دوم: بررسی نمونه های مشابه

شهرداری تهران 7

ساختمان شهرداری تبریز 10

ساختمان جدید مرکز تلویزیونی چین 12

ساختمان اداری سویس ری 16

مراحل طراحی بنا 18

فصل سوم: مبانی نظری طرح

ضرورت تغییر سیستم‌ها و روشهای انجام کار دستگاههای اداری 22

-کاهش و حذف مراحل زائد بعضی از روشهای انجام کار 22

-افزایش حجم مکاتبات و مسئولیتها و وظایف پیش‌بینی نشده و تغییر وظایف وزاتخانه‌ها 22

-ارائه خدمات بهتر و زدودن بوروکراسی موجود و تحقق یک نظام اجرایی پویا 22

-اعمال سیستم توسط مدیران به دلیل فقدان روشهای مدرن و معین 22

-نقش روشهای نوین و مکانیزه اداری در بهبود نظام اداری 22

-تسریع در انجام امور و دسترسی به اطلاعات و آمار و بالا رفتن آگاهی‌ها 22

-جلوگیری از ازدیاد و بروکراسی و کاغذ بازی 23

-کارایی مؤثر مدیریت واحدهای اداری و برنامه‌ریزی و افزیش کیفیت و راندمان 23

-صرفه جویی در زمان و نیروی انسانی و سایر هزینه‌های مربوطه 23

-تحول نسبی در نظام اداری 23

-هدایت خدمات دولتی از کانالی صحیح‌تر به مجرای اجرایی 23

-تسریع در انجام کار ارباب رجوع 23

-کاهش مراجعات مکرر ارباب رجوع 23

ضرورت توجه به نحوه استقرار اجزای سازمانی در مجموعه‌های اداری 23

-ایجاد رفاه و راحتی برای کارکنان در محل کار 24

-افزایش بازدهی و سهولت انجام کار 24

-کاهش زمان انجام کار 24

-جلوگیری از تراکم و وقفه در کارها 24

-کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای 24

-حداکثر استفاده از جا و مکان در تسهیل جریان امور 24

-ایجاد تسهیلات و ارائه خدمات بهتر و بیشتر به ارباب رجوع 25

-عوامل مؤثر بر طرح جا و مکان و نحوه استقرار سازمان اداری 25

-محل استقرار کارکنانی که کارشان با هم ارتباط دارد نزدیک هم باشد . 25

-تجهیزات و وسایل کار باید نزدیک محل کار و دسترس کارکنان باشد. 25

-طرز استقرار میز و وسایل کارکنان و میز مدیر به نحوی باشد که توالی انجام کار رعایت گردد. 26

بررسی کمیت سطوح در یک ساختمان اداری 26

برنامه کالبدی یک ساختمان اداری 27

تقسیم بندی 4 گانه بر اساس الگوهای کلی ارتباطی 27

الگوی ناحیه ای 28

الگوی خطی 28

الگوی شعاعی 28

الگوی حیاط مرکزی 28

فصل چهارم: بسترطرح ومطالعات سایت

استان ایلام 33

بررسی موقعیت شهرستان ایلام 33

وضعیت اقتصادی 33

بررسی وضعیت اقلیمی استان ایلام 35

آب و هوای منطقه 35

پراكندگی بارش در استان ایلام 37

دمای هوا در استان ایلام 38

میزان بارندگی 38

روزهای یخبندان 39

بادهای مسلط 39

رطوبت نسبی 39

ادبیات قومی استان 39

صنایع دستی 40

فصل پنجم: استانداردها و ریز فضاها

مساحت، جمعیت اداری و مساحت سرانه 42

مساحت زیر بنا 42

جمعیت اداری 42

مساحت سرانه 42

مساحت سرانه زیر بنا 42

مساحت سرانه زیربنا 42

مساحت سرانه خالص زیر بنا 43

ضریب گردش طبقات تیپ 43

سهم تاسیسات از زیر بنا 43

سرانه مصرف گرما (سرما) 43

سرانه پارکینگ( سرپوشیده) 44

ضرایب گردش 44

ضریب گردش افقی 44

ضریب گردش عمودی 44

مساحت سرانه ناخالص زیربنا 44

ملاحظات برنامه ریزی 45

فضا و مصالح 45

ساختارهای سقف 47

طراحی مدولار 49

شبکه های طراحی 49

شبکه های شکل دهی عمودی 50

ستون ها 50

شبکه شکل دهی افقی 50

شبکه های اثاثیه 50

شبکه های ساختمانی و تاسیساتی 51

تعیین قطعات منظم برای فضاهای کار 51

سیرکولاسیون 53

راهروها 53

 

پلکان ها 54

مبلمان اداری 54

وسایل و لوازم کار اداری 57

الف)  موقعیت ها 57

ب)  انتخاب اثاثیه 57

وسایل کار درایران 57

ملاحضات در چیدمان 57

تنظیم فضا با تغییرات 59

طراحی محل و میدان کار از دیدگاه آنتروپومتری 60

عملکرد فضائی و محدودیت ها 60

آثار عوامل طبیعی بر انسان 61

دمای محیط 61

سرو صدا 62

نور 62

نور طبیعی 62

نور مصنوعی 63

رنگ 64

بافت 66

دید های خارجی و داخلی 68

زیبا شناسی 69

فرم 70

حفاظت و امنیت 70

الف)  حفاظت 70

ب)  توصیه های حفاظت و ایمنی 70

اقدامات آکوستیکی 71

توصیه‌های روان شناسی محیط کار 72

ازدحام و مسائل مربوط به فضای شخصی 73

فصل ششم: سیر تکوین ایده وروند طراحی

سیرتکوین ایده 77

شهرایلام 79

تحلیل سلیت 79

فصل هفتم: آلبوم نقشه ها وتصاویر مربوط

منابع وماخذ 90

 

چکیده

نظام اداری با توجه به نقش خدمات رسانی به جامعه اداری پیچیدگیهای فراوانی دارد و لازم است در کنار نیروی انسانی ورزیده و آموزش دیده از تکنولوژی، بعنوان یک ابزار کارآمد استفاده نمائیم و روشهای مکانیزه را به خدمت بگیریم، زیرا روشهای مکانیزه تا حدود زیادی می تواند در تحول و افزایش راندمان کار مؤثر باشند .

ضرورت توجه به نحوه استقرار اجزای سازمانی در مجموعه‌های اداری یکی از معضلات نظام اداری کشور روشهای اجرای آن می‌باشد این روشها از آنجا که اغلب قدیمی بوده و هیچگاه بصورت مستقل و هماهنگ باسایر سازمانها مورد بررسی قرار نگرفته‌اند ، موجب آن گردیده که سازمانهای اداری کشور با روشهای فعلی پویایی لازم را نداشته و دارای کارایی لازم با نیازهای جامعه نباشند . بررسی روشهای اداری کشور و بکار بردن روشهای نوین بجای روشهای قدیمی و سنتی از اموری است که جهت تحول سیستم اداری لازم بنظر می رسد .

طرح جا و مکان از اولین موضوعاتی است که در تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و روشهای اداری مورد نیاز در یک مجتمع اداری – خدماتی پرداخته شود .

منطبق نبودن جا و مکان با وظایف یک سازمان باعث کندی و تراکم در کارها می‌شود . لذا با بکار بردن اصول صحیح طرح جا و مکان می‌توان به بهبود روشهای انجام کار و افزایش کارآیی اثربخش سازمان کمک کرد، بطوریکه طراحی صحیح و تخصیص فضای مناسب به کارکنان می تواند نتایج مثبت زیر را به همراه داشته باشد :

• ایجاد رفاه و راحتی برای کارکنان در محل کار
• افزایش بازدهی و سهولت انجام کار
• کاهش زمان انجام کار
• جلوگیری از تراکم و وقفه در کارها
• کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای
• حداکثر استفاده از جا و مکان در تسهیل جریان امور
• ایجاد تسهیلات و ارائه خدمات بهتر و بیشتر به ارباب رجوع

فصل اول:

 

تعاریف وكلیات

 

اداره

دیر زمانی نیست که واژه اداره، مشتمل بر مفهوم جایگاه فیزیکی و یا نوعی ساختمان شده است. این ادارات قالب فیزیکی معینی برای عملکرد خود ندارند. در این گونه ادارات، مفهوم عمل تحقق می یابد در واقع اداره عبارتست از نظام اجتماعی خاص که براساس آن عده ای از افراد بشر به منظور نیل به یک سلسله هدف های نسبتاً مشخص با یکدیگر همکاری می کنند. بدین معنی که تصمیم هایی اتحاذ می نمایند و تصمیم هایی را به مرحله اجرا در می آورند.

نظام یا سیستم

مجموعه ای از افراد است که با ارتباط و همبستگی متقابل مجموعه واحدی را تشکیل می دهند و نقش معینی را ایفا می کنند. هر نظامی در درون خود از خرده نظام هایی تشکیل می شود.

تاریخچه نظام اداری در جهان

سیستم سازماندهی اداری اولین بار در مصر ایجاد گردید. دولت جهت کنترل امور زیر بنایی عمومی و راههای ارتباطی خصوصاً عبور و مرور از رود نیل نیازمن وضع مقررات و ایجاد تشکیلات اداری بود.

امروزه با افزایش تعداد مسافرتهای شهری ، پیشرفت تکنولوژی و ارزان شدن قیمت خودرو و بالارفتن درآمد خانواده،تعداد خودروها در شهر افزایش قابل توجه ای پیدا کرده است. که این امر باعث ایجاد ترافیک و همچین کمبود محل پارک خودرو شده است. حل مسئله ترافیک به برنامه‌ریزی‌های درازمدت و کوتاه مدت مختلفی از جمله کاهش سفرهای شهری ، طراحی سیستم حمل و نقل عمومی فراگیر و غیره نیازمند است. تامین فضای پارکینگ خودرو در شهر، خارج از بحث ترافیک یکی از نیازهای ضروری است. در ساختمانهای مسکونی وضع آشفته تر بوده و با توجه به هزینه ‌های تامین پارکینگ و گرانی نرخ زمین و استفاده از فضای پارکینگ برای کاربری های دیگر تمامی سازنده ‌ها به طوری از ساخت آن طفره رفته و تا جایی که امکان داشته از تامین آن اکراه دارند. امروزه با ورود حجم بالایی از خودروها ، سرانه خودرو از یک دستگاه به ازای هر واحد مسکونی یک، دو یا سه واحد در حال افزایش است .این امر باعث ازدحام خودروها در حاشیه خیابان ‌ها و کوچه‌ها شده است. در این وضعیت می بایست روشی را پیشنهاد نمود که هم ارزان بوده و هم اجرای آ‌ن ساده باشد و حجم بالایی از پارکینگ را برای ساختمانها تامین نماید.

در حال حاظر در استان ماافزایش قیمت زمین وانتظارت مردم جهت حصول رفاه بیشتر،نشانگر این نکته است که پارکینگ های آینده استان از نوع طبقاتی بوده وآنها بخشی از سازه هایی خواهند بود که به آنها خدمات خواهند داد.

پارکینگ معمولا در طبقات زیرین،فوقانی ویا در پیرامون ساختمانهای دیگر احداث می شوند.در حال حاظر در اروپا و ایالات متحده اعطاءامتیازات هوایی در بالای اتوبان ها حتی رودخانه ها معمول بوده و این طرح منبع در آمدی برای شهر داری ها وموجب احداث پارکینگ های عمومی بیشتری شده اند.البته شهر داری ها میتوانند امتیازاحداث ساختمانهای مسکونی وتجاری را به شرط احداث یک پارکینگ عمومی همراه با آن به سرمایه گذاران اعطاءکرده و اینگونه افراد در مقابل،پارکینگ مذکور را مجانن در اختیار شهر داری بگذارند تا به نحو مقتضی از آن بهره برداری نمایند.

 

بر اساس آمار تهیه شده در کشور های اروپائی وآمریکائی،در یک سازه که مختص توقف اتومبیل ها احداث گردد،فضای توقف اتومبیل ها متر مربعی30000الی40000دلار و در کشور خودمان چیزی بیشتر از 4000.000ریال هزینه در بر خواهد داشت که البته این رقم بدون در نظر گرفتن قیمت زمین می باشد که در این صورت اگر از ساختمانی تنها به منظور توقف اتومبیلها بهره برداری گردد هزینه پرداخت شده برای زمین وعملیات ساختمانی،هیچگونه تناسبی با در آمد حاصله نخواهد داشت.

در دنیای وابسته به اتومبیل،پارکینگ ها نیز به همان انداره راه ها و پل ها اهمیت دارند چون آنها دسترسی آسان به محل کار،سکونت،خرید،تفریح واجتماعات رامیسر ساخته و بنا بر این بخش لاینفکی از تاسیسات زیر بنائی می باشند.

 

فصل اول

 

شناخت موضوع

 

1-1- روش تحقیق:

تدوین داده ها، تبین مدلهای موجود، گردآوری توصیه های فنی و عملی، تحلیل و استنتاج مدلهای عینی

1-2- شیوه های تحقیق:

 

1-2-1- جمع آوری اطلاعات:

تنظیم اطلاعاتی درباره ی تبین اهمیت موضوع آئین نامه های مربوط و استانداردها، نحوه ی دستیابی به هدف و تعیین آن در مدل کالبدی.

1-2-2- مشاهدات میدانی:

– تهیه اسناد مصور از منطقه

– انطباق نقشه‌ها با سایت موجود

مشاهده کیفیت معمارانه و شهرسازانه ی وضع موجود در سایت و مناطق در ارتباط با آن

اسناد مکتوب با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، اینترنتی، و اسناد مصور تاریخی

1-2-3- فرآیند تحقیق:

بررسی ابعاد مختلف درونی و برونی تحقیق، شناخت پارامترهای حداقلی و تکمیلی در ترکیب موضوع، آسیب شناسی و تحلیل توافق نمونه های موجود، تنظیم و ترتیب هدف کیفی، استخراج کدهای مشخص و در خاتمه ارائه پروژه های عینی بر اساس یافته های این تحقیق.

 

نقش روشهای نوین و مکانیزه اداری در بهبود نظام اداری

 

• تسریع در انجام امور و دسترسی به اطلاعات و آمار و بالا رفتن آگاهی‌ها
• جلوگیری از ازدیاد و بروکراسی و کاغذ بازی
• کارایی مؤثر مدیریت واحدهای اداری و برنامه‌ریزی و افزیش کیفیت و راندمان
• صرفه جویی در زمان و نیروی انسانی و سایر هزینه‌های مربوطه
• تحول نسبی در نظام اداری
• هدایت خدمات دولتی از کانالی صحیح‌تر به مجرای اجرایی
• تسریع در انجام کار ارباب رجوع
• کاهش مراجعات مکرر ارباب رجوع

روشهای مکانیزه نقش مؤثری در تصمیم‌گیریها و افزایش کارایی و ضریب اطمینان و دقت و بهبود کیفیت کارها دارد.

نظام اداری با توجه به نقش خدمات رسانی به جامعه اداری پیچیدگیهای فراوانی دارد و لازم است در کنار نیروی انسانی ورزیده و آموزش دیده از تکنولوژی، بعنوان یک ابزار کارآمد استفاده نمائیم و روشهای مکانیزه را به خدمت بگیریم، زیرا روشهای مکانیزه تا حدود زیادی می تواند در تحول و افزایش راندمان کار مؤثر باشند .

 

ضرورت توجه به نحوه استقرار اجزای سازمانی در مجموعه‌های اداری

یکی از معضلات نظام اداری کشور روشهای اجرای آن می‌باشد این روشها از آنجا که اغلب قدیمی بوده و هیچگاه بصورت مستقل و هماهنگ باسایر سازمانها مورد بررسی قرار نگرفته‌اند ، موجب آن گردیده که سازمانهای اداری کشور با روشهای فعلی پویایی لازم را نداشته و دارای کارایی لازم با نیازهای جامعه نباشند . بررسی روشهای اداری کشور و بکار بردن روشهای نوین بجای روشهای قدیمی و سنتی از اموری است که جهت تحول سیستم اداری لازم بنظر می رسد .

طرح جا و مکان از اولین موضوعاتی است که در تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و روشهای اداری مورد نیاز در یک مجتمع اداری – خدماتی پرداخته شود .

منطبق نبودن جا و مکان با وظایف یک سازمان باعث کندی و تراکم در کارها می‌شود . لذا با بکار بردن اصول صحیح طرح جا و مکان می‌توان به بهبود روشهای انجام کار و افزایش کارآیی اثربخش سازمان کمک کرد، بطوریکه طراحی صحیح و تخصیص فضای مناسب به کارکنان می تواند نتایج مثبت زیر را به همراه داشته باشد :

• ایجاد رفاه و راحتی برای کارکنان در محل کار
• افزایش بازدهی و سهولت انجام کار
• کاهش زمان انجام کار
• جلوگیری از تراکم و وقفه در کارها
• کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای
• حداکثر استفاده از جا و مکان در تسهیل جریان امور
• ایجاد تسهیلات و ارائه خدمات بهتر و بیشتر به ارباب رجوع

 

عوامل مؤثر بر طرح جا و مکان و نحوه استقرار سازمان اداری

طرح جا و مکان عبارتست از نمودار محل انجام کار ، طرز قرار گرفتن کارمندان در محیط کار و محل استقرار وسایل کار و تجهیزات اداری. در تهیه طرح فضای اداری عوامل متعددی دخالت دارند، لذا با تجزیه و تحلیل همه جانبه فضای اداری و همچنین با رعایت اصول تهیه طرح جا و مکان می‌توان طرح‌های قابل توجهی برای فضای اداری تهیه کرد این اصول عبارتند از :

• جریان گردش کار تا حد امکان باید بصورت مستقیم باشد تا از رفت و برگشت‌های زاید و از قطع مسیر سایر کارها جلوگیری شود .
• محل استقرار کارکنانی که کارشان با هم ارتباط دارد نزدیک هم باشد .
• تجهیزات و وسایل کار باید نزدیک محل کار و دسترس کارکنان باشد .
• فضای تخصیص یافته به کارکنان باید باتوجه به احتیاجات ناشی از نوع کار آنان تعیین گردد .
• بعنوان مثال محل‌هایی که آرام تر و بدون سروصدا باشند باید به کارمندانی اختصاص یابد که کار آنان نیاز به دقت و تمرکز فکری داشته باشد .
• وسایل و تجهیزات غیر ضروری از محل کار دور نگه داشته شود تا فضای بیشتر ی برای کار آزاد گردد .
• کارکنانی که برای انجام وظایف خود از وسایل مشترک استفاده می‌کنند باید نزدیک هم و از طرف دیگر نزدیک وسیله مورد نیاز قرار داشته باشند .
• طرز استقرار میز و وسایل کارکنان و میز مدیر به نحوی باشد که توالی انجام کار رعایت گردد.
• محل کار کارمندانی که با ارباب رجوع بیشتر در ارتباط هستند باید در نزدیکی درب‌های ورودی تعیین گردد تا ارباب رجوع مجبور نشود از قسمتهای مختلف عبود نموده و موجب ازدحام بی‌مورد در ساختمان شود .
• طرح‌ریزی جا و مکان باید طوری باشد تا حد امکان، کار متحرک و کارمند ثابت باشد ، هر اندازه که از حرکت کارمند برای انجام کار جلوگیری شود، کارایی وسرعت عمل او بیشتر می‌شود .
• وسایل سنگین تجهیزات صنعتی و مکانیکی حتی‌الامکان در طبقات پائین مستقر گردند .
• اگر استقرار وسایل سنگین در طبقات بالا ضروری باشد، بهتر است آنها را در کنار دیوارها و نزدیک به ستونهای ساختمان قرار داد .

• 

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

•  

• چنانچه لازم باشد در یک اطاق چند میز داده شود، بهتر است کلیه میزها رو به یک سمت داشته باشد .
• برای جلوگیری از مزاحمت برای دیگر کارمندان میزها نباید از پهلو کنار هم و چسبیده به هم باشند

 

فصل اول:

 

مطالعات پایه

 

بخش اول:

 

تاریخچه ساختمان های اداری

 

1-1-1) تاریخچه نظام اداری در جهان:

سیستم سازماندهی اداری اولین بار در مصر ایجاد گردید. دولت جهت کنترل امور زیر بنایی عمومی و راههای ارتباطی خصوصاً عبور و مرور از رود نیل نیازمن وضع مقررات و ایجاد تشکیلات اداری بود.

در چین باستان نیز با استفاده از تعالیم کنفوسیون در خصوص وظایف دولت شالوده امور بروکراتیک بنا نهاده شد که این تعالیم مورد استفاده و تقلید پاره ای از کشورها از جمله انگستان قرار گرفت.

بتدریج با پیشرفت جوامع و گسترش فعالیت های گوناگون اجتماعی ضرورت ایجاد قوانین و سازماندهی در این جوامع امری اجتناب ناپذیر شد و رفته رفته ادارات دولتی و خصوصی شکل گرفت. نظر عموم بر این است که تاریخ ظهور ساختمان های اداری بزرگ به اوایل قرن 19 در اروپا و امریکا باز می گردد.

 

2-1-1)   نگاهی به ساختار نظام اداری در ایران:

تاریخ تحولات نظام اداری ایران به 2 دوره قبل و بعد از اسلام تقسیم می شود.

 

الف)  دوران قبل از اسلام

دوران پیش از اسلام دارای یک سیستم اداری بسیار ساده بوده که خود دارای مراحلی بشرح زیر است:

–  نظام اداری مادها

مادها در اواخر قرن هفتم(ق.م) حکومتی مقتدر با تشکیلات اداری و نظامی نیرومند و متمرکز به رهبری و فرمانروایی واحد و به شیوه استبدادی بوجود آوردند و این سیستم مقتدر تا آمدن اسکندر به ایران ادامه یافت.

– دوران هخامنشیان

دولت متمرکز هخامنشی با مدیریت سیاسی برتر، تکثر پذیری بالا و به ویژه دیوان سالاری بی نظیر خود، الگو و بنیان جدیدی رادر شیوه و سازمان حکومت گری و فرمان روایی به جهان باستان عرضه داشت، آن گونه که در طول سده های بعد، نظام اداری حکومت های سلوکی، اشکانی، ساسانی، روم و حتی عباسی با پیروی و بر پایه شیوه ها و الگوهای آن برپا و پایدار گشت. در این دوره اقدامات اداری عظیم و شایسته تقدیر داشت. اقدامات اداری وی را می توان به اختصار بیان نمود:

• دستگاه اداری فعال
• ارتباطات سریع
• رسیدگی سریع به امور از طریق ادارات مرکزی
• دستگاه بازرسی بسیار منظم
• مداخله نظامی سریع در صورت وقوع شورش

در زمان داریوش کشور به 20 ایالت تقسیم گردید و برای ادارات هر ایالت یک ساتراپ(استاندارد) وجود داشت. یک فرمانده قشون و یک دبیر از طرف حکومت مرکزی برای هر ایالت، تعیین می گردید. زیر نظر دبیر و ساتراپ عده ای کارمند اداری به کار مشغول بودند که وظایف اداری را اجرا می کردند و در مواقع سازمان بروکراسی ایران را تشکیل می دادند.

– دوران تسلط مقدونی ها بر ایران

در این دوره مرکزیت اداری ایران از بین رفت و روش ملوک الطوایفی و نیمه مستقل جانشین آن گردید. مقدونیان چون فاقد نفوذ و تکیه گاه ملی بودند برای اداره این امپراطوری وسیع ناگریز شدند اساس سازمان اداری را که در زمان داریوش پایه گذاری شده بود، ادامه دهند.

– دوره اشکانیان

در این دوره که از 250 ق.م آغاز شد تا حدودی نظام اداری ایران سامان دهی شد ولی هرگز نتوانست به پای هخامنشیان برسد. اشکانیان مرکزیت سیاسی زمان هخامنشیان را از بین بردند و سیستم اداره امپراطوری را به 7 حکومت تقسیم نمودند و هر حکومت، خود چند امیرنشین داشت.

– دوران ساسانیان

در این دوره درخشان تاریخ باستان ایران، اداره عمومی را چندین اداره به نام دیوان بر عهده داشتند که از هفت دیوان: ارتش، راه ها، مسکوکات، نامه ها، دادرسی، امتیازات دولتی، مالیات، اوزان و مقادیر نام برده اند. این دیوان ها با تشکیلات و سازمان های منظم و ترتیب کامل، ادرات آن دوره را تشکیل  می دادند.

ب)  سیستم اداری ایران بعد از ورود اسلام

در زمان خلفای راشدین حکومت وسیله ای برای اجرای اصول و احکام دینی به شمار می رفت. در آن دوران تشکیلاتی که بتوان آنرا دولت خواند وجود نداشت و همه امور جامعه با مداخله مستقیم پیشوای اسلامی انجام می شد.

– دوران امویان

در این دوران نظام اداری اسلام دستخوش تغییر و تحول زیادی شد. در این دوران از 4 دیوان خراج، مستغلات، خاتم و رسایل نام برده اند. ضمناً دیوان الشرطه یا حرس(شهربانی کل) نیز برای اولین بار در عصر امویان (معاویه) تاسیس شد.

– دوران عباسیان

در دروه عباسیان خلافت، صورت ایرانی پیدا کرد. عباسیان برای بسط قدرت به توسعه سازمان های اداری پرداختند و به تقلید از ایرانیان مقام و منصب وزارت را به عنوان یکی از پایگاه های مهم حکومتی رسمیت دادند. د راین دوران 2 وزارت تفویض و تنفیذ وجود داشت. از دیوان های جیش، رسالت، عرضی، برید، نفقات، خراج، استیفا، وظایف، اقطاعات، حرس، حسبه، اوقاف، مظالم و دیوان اشراف در این دروه نام برده اند.

– دوران تیموریان

در این دوران مرکزیت امور از بین رفت و عدم تمرکز بشکل ملوک الطوایفی، حکمفرما گردید. در این دوران تعداد وزرا به 7 نفر رسید.

– دوران صفویان

شاهان صفوی با تشکیل دولت واحد و مستقل توانستند یک سیستم اداری مقتدر تشکیل دهند و نظام ملوک الطوایفی را از بین بردند.

– دوران افشاریان

با ظهور نادر شاه، دوران صفوی از لحاظ سیاسی به پایان رسید ولی اوضاع اداری و اجتماعی آن تغییر نکرد.

– دوران قاجاری ها

سیستم اداری دوران قاجاری ها نیز تا حدودی از دوران صفویه، اقتباس شد. در این دوران بر اثر افزایش تعداد مشاغل دولتی و لزوم نگهداری حساب ها و سایر احتیاجات سلطنتی، سازمان اداری توسعه یافت. برای اولین بار در دوران فتحعلی شاه 4 وزارت خانه: دول خارجه، مالیه، مداخله و قواعد عامه به شکل سازمان های مشابه دولت های خارجی، مامور اجرای وظایف دولت شدند.

– دوران پهلوی

در زمان پهلوی کیفیت و کمیت وظایف دولت تغییر کرد و توجه خاص وی به ایجاد نظم و قانون منجر به ایجاد سازمان های جدید دولتی شد و شالوده ای متفاوت در تشگیلات اداری مملکت و نحوه اجرای وظایف و هدف های هر وزارتخانه بنیان گذارده شد.

(ب)رابطه مراکز شهر با دیگر فعلیت های اجتماعی…………………………………………………………………. 4

(ج)اهمیت ایجاد مراکز تجاری…………………………………………………………………………………………. 5

فصل دوم: مفاهیم مرتبط با موضوع

بازار های ایران…………………………………………………………………………………………………………….. 10

تاریخچه ای از مبادلات تجاری در ایران……………………………………………………………………………… 10

فصل سوم: اقلیم ایلام

پیشینه تاریخی منطقه ایلام. 17

تقسیمات سیاسی.. 18

موقعیت جغرافیایی استان ایلام. 22

مشخصات اقلیمی و آب و هوایی استان ایلام. 22

پوشش گیاهی استان ایلام. 24

موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی.. 28

دما و رطوبت هوا 30

بارندگی.. 31

تابش آفتاب… 33

تجزیه و تحلیل عوامل اقلیمی.. 35

جهت‌گیری ساختمان در رابطه با مسائل اقلیمی.. 40

جهت استقرار ساختمان. 41

جهت ساختمان و تابش آفتاب… 41

جهت استقرار ساختمان و وزش باد. 44

جهت استقرار ساختمان یكطرفه. 45

جهت استقرار ساختمان دوطرفه. 46

ویژگی‌های جمعیتی.. 49

نوع و تركیب خانوار. 51

مهاجرت… 52

نژاد. 53

زبان. 53

ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی.. 54

دین.. 54

سواد. 55

آموزش… 56

ویژگی‌های اقتصادی.. 57

اشتغال (وضع فعالیت) 57

تسهیلات خانوار. 59

مالكیت واحدهای مسكونی.. 61

قدمت ابنیه. 62

مصالح عمده ساختمانی.. 63

فصل چهارم: نمونه مشابه

الف.سیتی سنتردیره دوبی……………………………………………………………………………………………….. 66

تحلیل نمونه سیتی سنتر(دیره دوبی)……………………………………………………………………………………. 70

ب.مرکز تجاری خالد بن ولید………………………………………………………………………………………….. 73

 

فصل پنجم: مبانی نظری

1- مبانی نظری طراحی سیتی سنتر از منظر و دیدطراح…………………………………………………………….. 75

2- تدوین اهداف…………………………………………………………………………………………………………. 76

3- طراحی مداخله………………………………………………………………………………………………………… 78

فصل ششم:

برنامه فیزیکی ومعماری سیتی سنتر…………………………………………………………………………………….. 81

استانداردها :انسان . اندازه ها و فضاهای مورد نیاز………………………………………………………………….. 84

دیاگرام ها…………………………………………………………………………………………………………………..84

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………. 88

 

فصل اول

 

لزوم و ضرورت اجتماعی

مرکز شهر ((City Center

تعریف مرکز شهر((City Center

به مناطق اصلی و میانی هر شهر که معمولاً قلب تجاری آن شهر به حساب می‌آیند مرکز شهر گفته می‌شود.

کاربرد در کشورهای گوناگون

در کشورهای مختلف عبارات گوناگونی برای اشاره به مرکز شهر به کار می‌رود که تقریبا معنایی مشابه دارند. ناحیه تجاری مرکزی که به اختصار سی بی دی CBD  نامیده می‌شود. عنوان دیگری برای اشاره به مرکز شهر است. در آمریکای شمالی از واژه Downtown داون تاون برای این منظور استفاده می‌شود.

در ایران، عبارت «مرکز شهر» و برابر انگلیسی آن یعنی City centre در تابلوهای راهنمایی و رانندگی در خیابانها و جاده‌ها به کار می‌رود اما معمولا مرکز شهر فاقد محدودهٔ معینی است. بطور سنتی مرکز شهرهای ایران شامل بازار و مناطق اطراف آن می‌شود که هسته قدیمی و اولیه شهر را تشکیل می‌دهد. در اصل در گذشته شهر ها به صورت شبکه های مختلفی بوده در اغلب این شبکه‌ها تمام خیابانها به سمت قسمت مرکزی شهر بود که در این قسمت مرکزی کلیسای بزرگ یا معابد و همچنین دستگاه حکومتی و اکثر ادارات وفعالیتهای مهم شهری قرار داشت و مردم روزها از حومه شهر به سمت مرکز می آمدندو شبها به خانه هایشان باز میگشتند .

الف – اقتصاد چیست :[1]

انسان با توجه به تمایلی که به ارضای نیاز های خود دارد ، سعی می کند که با صرف حداقل تلاش یا هزینه ، حداکثر نتیجه را به دست آورد ، این راه و روش ، اصل اقتصاد نامیده شده ، فرد تحت تأثیر هر مشرب خاص که باشد ، لازم است بر مبنای این اصل رفتار کند . بنابرین ، « اقتصاد » علمی است که رفتار و رابطه انسان را با اشیای مادی مورد نیاز او که به رایگان در طبیعت نمی یابد ، مطالعه می کند . مطالعه اقتصاد باید درک ، بیان و تا حدی پیش بینی رفتار اقتصادی انسان را امکان پذیر سازد . این مطالعه باید به بهبود رفاه مادی فردی و اجتماعی بشر کمک کند ؛ بنابرین می توان ادعا کرد که اقتصاد ، قبل از هر چیز ، به تجزیه و تحلیل و تو ضیح شرایط و روابطی که در قلمرو رفاه مادی قرار دارد ، می پردازد . و اقتصاد بر خلاف علوم طبیعی ، علم محض نیست ؛ بلکه مجموعه اصول و قواعدی است که تحت تأثیر اراده بشر قرار می گیرد.

 (1- الف)تعریف اقتصاد :

یکی از معانی اقتصاد در لغت ، میانه روی و پرهیز از افراط و تفریط در هر کاری است . در آیه « و اقصد فی مشیک » نیز به همین معنی آمده است . از آن نظر که اعتدال در هزینه زندگی یکی از مصادیق میانه روی بوده ، کلمهاقتصاد  درباره‌ی آن بسیار استعمال می شده است تا آنجا که در به کار گیری عرفی از  اقتصاد  غالبا” همین معنی مقصود بوده است . اقتصاد از معانی عرفی خود (میانه روی در معاش و تناسب دخل و خرج ) ، تعمیم داده شده و معادل( Economy)یعنی اقتصاد قرار گرفته است.

به هر حال برای « اقتصاد » که اقتصاددانان ازآن بحث می کنند تعاریف مختلفی ارائه شده است.

• ارسطو : علم اقتصاد یعنی مدیریت خانه.
• آدام اسمیت : اقتصاد ، علم بررسی ماهیت و علل ثروت ملل است .
• استوارت میل : اقتصاد ، عبارت است از بررسی ماهیت ثروت از طریق قوانین تولید و توزیع.
• ریکاردو :اقتصاد علم است.[2]
• آلفرد مارشال : اقتصاد ،عبارت است از مطالعه بشر در زندگی شغلی و حرفه ای در تعریف دیگر : علم اقتصاد بررسی کردار های انسان در جریان عادی زندگی اقتصاد یعنی کسب درامد و تمتع از آن برای تربیت دادن زندگی است.

(ب)رابطه مراکز شهر با دیگر فعلیت های اجتماعی:

مراکز شهری به عنوان یک مرکز تجمع فعالیتهای سیاسی ، فرهنگی ، تجاری و خدماتی لزوما احتیاج به کالبد های فیزیکی برای تسهیل این امور داشته است. با پیدایش شهرنشینی نه تنها سکونتگاه های مردم شکل پیدا کردند که جز لاینفک شهر یعنی ابنیه شهری نیز در مراکز شهری پیدا شد و با گسترش شهر این ابنیه نیز از لحاظ فیزیکی بزرگتر و از نظر اهمیت ، نقش مهمتری پیدا کردند. در این رابطه بازار و ابنیه تجاری نقش کلیدی خصوصا در دوره اسلامی در ایران داشته است.

بازار وکیل شیراز(شکل1-1)منبع سایتgoogl
(ج)اهمیت ایجاد مراکز تجاری:

در جوامع جنوب(جوامع توسعه نیافته) تمرکز گرایی دولتی، توجه بیش از اندازه به رشد و توسعه اقتصادی، فقر و فرهنگ،  فقدان مشارکت مردم در جامعه، فقدان بینش علمی نسبت به مقوله فرهنگ و نظایر آن از جمله عوامل منفی هستند که مانع توسعه فرهنگی جامعه جنوبی می شوند. جوامع جنوبی- از جمله جامعه ایران- برای رفع این موانع و فراهم کردن شرایط لازم برای تحقق فرایند توسعه تجاری ناگزیر از اتخاذ راهکارها و راه بردهای جامعه شناختی فرهنگی زیر هستند: [3]

• داشتن دید علمی و سیستمی نسبت به تجارت و توسعه تجاری
• توجه به «اقتصاد » economy (سرمایه گذاری ، اختصاص بودجه ، تکنولوژی های تجاری و
• حمایت های مالی ، ایجاد مراکز تجاری و … )

روی هم ادامه حیات تجاری مستلزم فراهم آوردن مجموعه ای از شرایط امکانات، تسهیلات و تأسیسات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حقوق گوناگون است که به صورت منظومه ای در ارتباط با یکدیگر هستند. مقایسه نظامهای اجتماعی معاصر بر حسب نوع نظام سیاسی یک جامعه ماهیت سیاست گذاری فرهنگی و اتخاذ سیاست های فرهنگی نیز تغییر می کند.

شک نیست  که ایجاد مجموعه های تجاری یکی از طرق وصول به اهداف ملی است و از زمان قدیم و به روش های مختلف در بین مردم و جوامع، رواج داشته است.

به طور خلاصه امر مبادله ی تجاری در گذشته به واسطه ی مناسبت های اجتماعی و تجمع در مراکز عمومی شهری و … صورت می‌گرفت و در زمان خود موفقیت های شایانی داشته است.

به طور خلاصه امر مبادله ی فرهنگی در گذشته به واسطه ی مناسب های اجتماعی (مراسم آیینی، مذهبی، قهوه خانه ها،  فعالیت و تجمع در مراکز عمومی شهری و … ) صورت می گرفت و در زمان خود موفقیت های شایانی داشته است.

ولی با ظهور انقلاب صنعتی در غرب و سپس رسوخ آن و بازتابش هایش در کشورهای جهان سوم که ما هم یکی از آنها هستیم، این مهم (مبادله ی تجاری) دستخوش تحولات بنیادی شد. پیدایش نظام های جدید فکری که در جهت توسعه ی سریع جوامع از جنبه ای متفاوت و عموماً در زمینه توسعه جوامع شهری و صنایع جدید و … بود.

پرسش های محوری درراستای ایجاد یک مرکز شهر با شرایط مطلوب:

(الف)چگونگی ایجاد یک مجموعه تجاری(سیتی سنتر):[4]

ط

 

چکیده

کتابخانه ها یکی از مراکز فرهنگی و اطلاع رسانی در جوامع محسوب می شوند و از این میان کتابخانه های عمومی با توجه به کثرت مراجعین و انواع ارائه خدمات، بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. از این رو باید تلاش کنیم با توسعه کتابخانه ها در سطح شهر و افزایش آنها موجب آگاهی و ارتقاء سطح سواد جمعیت شهری و رشد علمی در سطح شهر باشیم. کتابخانه گردآورنده تلاش های فرهنگی، علمی و فنی بشر و قلب نظام اطلاع رسانی یک جامعه است. و با توجه به جایگاه محوری ارتباطات و اطلاع رسانی در تمدن کنونی کتابخانه نهادی است که در عین حفظ میراث دیروز نقشی فعال در شکل دادن به امروز و تغییر جامعه به سوی فردای متعالی دارد. و به این اعتبار کمتر نهادی را می توان یافت که چنین پیوند اساسی با وضع حال و سرنوشت آینده نسبتاً دور یک ملت داشته باشد.

مقدمه

به نظر می رسد چیزی که به عنوان وجه تمایز در این پروژه مدنظر قرار خواهد گرفت توجه خاص به بحث جایگاه فرهنگ و اصولا فلسفه وجودی چنین فضاهایی است.

وجود کتابخانه هایی که جایگاه فرهنگی و اجتماعی خود را حفظ کرده اند، در کنار تکنولوژی جدید منطقی به نظر می رسد. در این مجموعه توازنی بین مواد کاغذی منتخب، ارزشمند و پر مخاطب، در کنار منابع الکترونیکی جامع و قابل دسترس، شدیدا مورد نیاز است.

توجه به این مسئله تقریبا تمامی تعاریف و روابط را در معماری این پروژه تحت تاثیر قرار خواهد داد و با تمرینی جدید در واقع سعی خواهیم کرد جهت ماندگاری فضا لباس زمانه را بر تن موضوعی بپوشانیم که بی شک جایگاه عظیم و متعالی خویش را در جوامع انسانی حفظ خواهد کرد.

شناسایی جایگاه و وظایف کتابخانه ها در جامعه امروز ما میسر نمی شود مگر با شناخت و مقایسه گذشته، حال و آینده ای که فراروی ما است.وشناسایی قابلیت هایی که ابزارهای زمانه امروز در اختیار کتابخانه ها می گذارند.و در نهایت ضمن شناسایی قابلیت ها، محدودیت ها و خواسته هایی که موضوع پروژه در اختیار معماری می گذارد، سعی در خلق فضایی داریم که به بهترین روش به این مطالبات پاسخ دهد.

 

فصل اول:

 

تعاریف وکلیات

 

1-1- ارتباط و کتابخانه

 

1-1-1- تعریف ارتباط

ارسطو فیلسوف بزرگ یونانی ساید اولین دانشمندی باشد که 2300 سال پیش نخستین بار در زمینه ارتباط سخن گفت. او در کتاب مطالعه معانی بیان که معمولا آن را مترادف ارتباط میدانند، در تعریف ارتباط می نویسد:

“ارتباط عبارت است از جستجو برای دست یافتن به کلیه وسایل و امکانات موجود برای ترغیب و اقناع دیگران”