دانشگاه‌علامه‌طباطبایی

دانشکده‌ی‌ادبیّات‌وزبان‌های‌خارجی

پایان‌نامه‌ی دوره‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ی فلسفه‌ی هنر

دفاع از نقد اخلاقی هنر

با تکیه بر آراء نوئل کَرول

در دو مقاله‌ی ”هنر و قلمرو اخلاق“ و ”هنر و نقد اخلاقی“

استاد راهنما

دکتر مسعود علیا

استاد مشاور

دکتر هدایت علوی‌تبار

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:

مسأله‌ی اصلیِ این تحقیق همانا ”دفاع از نقد اخلاقی هنر“ است. به دیگرسخن، مسأله و پرسشی که این تحقیق در مقام پِیجوییِ آن برمی‌آید عبارت است از اینکه آیا رواست که دست در نقد اخلاقی آثار هنری زنیم یا نه. آیا می‌توان با معیارهای اخلاقی به نقد و ارزیابی آثار هنری پرداخت یا نه؟

در واکنش به این مسأله، در تاریخِ فکر و فرهنگِ بشر، سه موضعگیری کلّی صورت گرفته است. (1) کسانی با پیشقراولیِ افلاطون بر آن شده‌اند که نقد اخلاقی هنر نه تنها روا که ضروری است. یعنی نه فقط می‌توان بلکه باید به نقد اخلاقی همه‌ی آثار هنری دست یازید. (2) از سوی دیگر، کسان دیگری چون کلایوْ بِل اظهار داشته‌اند که اساساً نباید و نمی‌توان به نقد اخلاقی هنر پرداخت. این دسته‌ی دوم، که در واقع باید مخالفان نقد اخلاقی‌شان خواند، ادلّه‌ی نیرومندی در ردّ این شیوه‌ی نقد هنرها اقامه کرده‌اند ــ ادلّه‌ای که ظاهراً بدون پاسخ گفتن بدان‌ها نمی‌توان نقد اخلاقی را طریقی موجّه برای مواجهه با آثار هنری دانست. (3) و امّا کسانی، بویژه در دهه‌های اخیر، راه میانه‌ای پیش نهاده‌اند: همه‌ی آثار هنری را نمی‌توان و نباید مورد نقد اخلاقی قرار داد. گزافه است اگر بگوییم که هیچ اثر هنری را نیز نمی‌توان یافت که درخور نقد اخلاقی باشد. بلکه، بسته به سرشت و ماهیت آثار هنری، برخی از آنها را می‌توان و برخی را می‌بایست مورد نقدِ اخلاقی قرار داد. به عبارت دیگر، ایشان معتقدند که برخی از آثارِ هنری را، مثل یک معماری که فارغ و برکنار از هر گونه مضمون اخلاقی و غیراخلاقی است، اساساًنمی‌توانمورد نقد اخلاقی قرار داد و، از دیگرسو، پاره‌ای از آثار هنری را، نظیر فیلمپیروزی ارادهکه در آن فاشیزمِ هیتلر تقدیس می‌شود،بایستمورد نقدِ اخلاقی قرار داد. بنابراین، ماهیّت آثار هنری است که روا یا ناروا بودنِ نقدِ اخلاقیِ آنها را تعیین می‌کند.

باری، در این میان، رسالتِ این رساله آن است که با ردّ دیدگاه‌های گروه دوم، یعنی کسانی که با نقدِ اخلاقیِ هنر مخالفت می‌ورزند، از روا بودن نقد اخلاقی هنر دفاع کند. برای تحقّق بخشیدن بدین امر، به آراء یکی از مدافعان کنونیِ اخلاقگرایی در هنر، یعنی نوئل کرول، توسّل جسته‌ایم. پس، بویژه با تکیه بر دو مقاله‌ی ”هنر و قلمرو اخلاق“ و ”هنر و نقد اخلاقی“ به قلمِ این فیلسوف، استدلال‌ها در ردّ نقد اخلاقی را در پنج دسته سازمان دادیم و در مقام پاسخگویی بدان‌ها برآمدیم.

واژگان کلیدی:

اخلاقگرایی، اخلاقگرایی فراگیر، اخلاقگرایی معتدل، خودآیینی‌گرایی، خودآیینی‌گرایی معتدل، نقد اخلاقی، نقد زیبایی‌شناختی/هنری.

فهرست مطالب

پیشگفتار . ث

چکیده. . . . . . د

1. I.مقدّمه. . . . . 1
2. درآمد. . . . . 2
3. استدلال‌های اقامه شده در ردّ نقد اخلاقی و پاسخ بدان‌ها. . . . . . . . . . . . . 6

2-1. استدلال هستی‌شناختی و پاسخ بدان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2-2. استدلال‌های مبتنی بر خودآیینی‌گرایی و پاسخ بدان‌ها. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2-3. استدلال‌های معرفتی و پاسخ بدان‌ها. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2-4. استدلال ضدّپیامدگرایانه و پاسخ بدان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

2-5. استدلال‌های مبتنی بر خودآیینی‌گرایی معتدل و پاسخ بدان‌ها. . . . . . . . . . . . . . . . 28

3. نتیجه‌گیری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
4. II.هنر و قلمرو اخلاق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
5. درآمد. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 40
6. استدلال‌های معرفتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
7. استدلال هستی‌شناختی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
8. استدلال زیبایی‌شناختی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
9. نتیجه‌گیری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

III.هنر و نقد اخلاقی: گزارش مختصری از سمت‌وسوی تحقیقات اخیر. . . . .. . . . . . 81

1. درآمد. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 82
2. اشکالات نسبت به نقد اخلاقی: خودآیینی‌گرایی، پیش‌پاافتادگی معرفتی، و ضدّپیامدگرایی. . . . 83

2ـ1. استدلال خودآیینی‌گرایی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

2ـ2. استدلال مبتنی بر پیش‌پاافتادگی معرفتی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

2ـ3. استدلال ضدّپیامدگرایی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

3. پاسخ‌هایی به خودآیینی‌گرایی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
4. پاسخ‌هایی به استدلال ناظر بر پیش‌پاافتادگی معرفتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
5. پاسخ‌هایی به ضدّپیامدگرایی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
6. پاسخ‌هایی به خودآیینی‌گرایی معتدل. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

مقدّمه

درآمد

هر گاه خود را جای افلاطونِ جوان می‌گذارم که می‌دید چگونه هنر می‌تواند شریف‌ترین مردمان روزگار، سقراط، را بوالفضولی بدطینت تصویر کند، دستمایه‌ی استهزای عوامش سازد، و مردمان را ترغیب کند که حکم به تبعید یا مرگش دهند ــ کاری که برخی کمدی‌های هجوآمیز آن روزگار، از جملهابرهای آریستوفانس، کردند ــ یکّه می‌خورم و ترسش از هنر را می‌فهمم. از دیگرسو، وقتی به یاد می‌آورم که رمانکلبه‌ی عمو تامچطور مردمان را به رنج و ستمی که بر بردگان می‌رفت آگاه ساخت و موجی به راه انداخت که در تصویب قانون ضدّبرده‌داری در ایالات متّحده اثر کرد، از نو قوّت قلب می‌گیرم و دوباره با هنر از درِ آشتی درمی‌آیم. اگر هنر چنین تیغِ آخته و برّانی باشد، آیا نباید چاره‌ای کنیم که مباد زنگیانی مست، بی‌خبر، با آن بر جانمان بتازند؟ و آیا نبایست تمهیدی اندیشیم تا مگر ذهن و روانمان را به تیغِ تیزِ هنرمندانی از جنسِ طبیبان جان بسپاریم که بند از بندِ خرافات و جهل‌هایمان می‌گشایند؟

هنر توانِ آن را دارد که پریشان و مضطربمان سازد، دل‌آشوبه و تشویش به جانمان بیفکند، ما را در باورها و عقایدمان دستخوش شکّ و تردید کند، و اساساً دگرگونمان سازد. امّا، از دیگرسو، قدرتِ این را هم دارد که ما را در عقایدمان جازم‌تر سازد، آراممان کند، احساسی خوشایند در ما ایجاد کند، و آلاممان را تسکین دهد. به سبب

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید