بررسی ابزارهای نشانه ای و زبانیِ ایجاد هیجان در گزیده ای از نمایشنامه های کودک

استاد راهنما:

دکتر بهروز محمودی بختیاری

استاد مشاور:

دکتر اردشیر صالح پور

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فصل اوّل:

مقدمه/ کلیّات پژوهش

نمایش بعد از زبان اولین تقلیدی است که انسان از خردسالی برای ساختن و ایجاد لحظه ها و ماجراهایی که تمایل به تجربه ی آنان دارد از آن استفاده می کند؛ بی آنکه خود بداند در حال اجرای نمایش است با جلوه ها و قرارداد هایی متفاوت. زیرا هنوز در اولین تقلید هایش قواعد و اصول نمایش را در نیافته است. مثل تقلیدی که از پوشیدن کفش بزرگ مادر و پدر انجام می دهد، یا پوشیدن لباسی که از آن بزرگترهاست و برای لحظه ای فرو رفتن در نقش پدر و مادر آن را به تن می کند. عروسکی که کودک برای تقلید از حس مادرانگی در آغوش می گیرد و هواپیمایی که برای تقلید از موفقیت و تجربه ی لذت در اوج بودن در سراسر اتاق به پرواز در می آورد، همگی نمونه هایی از همین حسّ تقلید است.

این تقلید زیبا و دوست داشتنی برای کودکان پس از بارها وبارها تکرار مکرر بازیگران خردسالش آنان را به ایجاد خلاقیت وادار می کند. چنانچه پس از مدتی فرو رفتن در نقش پدر دیگر او را نیازمند پوشیدن کفش بزرگ نمی کند، بلکه رفتاری دیگر که خود از درونش به نقش می تاباند وجود او را به عنوان پدر قبولانده و توجیه می کند.

این تخیّل تا جایی پیش می رود که گاهی پا را فراتر از دنیای واقعی می گذارد و در صورت نداشتن همبازی و همراه برای خود همبازی تخیلی می سازد. کسی که همراه همیشگی او باشد و توانایی همراهی با او در نقشهای مختلف را داشته باشد.

هنر نمایش پا به پای کودک رشد می کند و مسیرش را تا روزگار بزرگی طی می کند. حالا دیگر تعدادی تماشاچیان آن هستند و تعدادی بازیگران آن. تعدادی تاثیر میگذارند و تعدادی تاثیر می پذیرند. گاهی شخصیتهای تخیلیشان را زنده می کنند و گاهی شخصیتهای تقلیدیشان را… اما در این میان حتما باید کسی باشد که بداند در میان تماشاگران کسی هست که خود کودک است. نیازمند تماشای چیزی و کسی است که لحظه های او را شیرین تر وزیبا تر کند.

این پژوهش از چهارفصل تشکیل شده است. فصل اوّل به کلیّات تحقیق مربوط است. در فصل دوّم به محدودۀ مطالعات نظری می پردازیم و کلیّتی از کلید واژگان و تعاریفی از آنها را ارائه می دهیم. واژگانی مانند: تخیّل، خیالپردازی و هیجان در این فصل شناخته می شوند.

در فصل سوّم به مقولۀ نشانه شناسی می رسیم و عوامل ارائه شده در فصل پیش را در نمونه هایی از داستان های کودکان برّرسی می کنیم. در فصل چهارم، به برّرسی همان واژگان کلیدی در متون نمایشی منتخب می پردازیم.

بیان مسئله

هنر همواره با زندگی بشر در گیر بوده است و رسالتی که همواره از آن انتظار می رفته در تمام ابعاد زندگی سیاسی ، اجتماعی ، خانوادگی و تربیتی دیده شده است . اما به جز رسالت و ذات هنر چگونگی به کار گرفتن آن نیز برای موثر تر بودن امری است جداگانه . چرا که هر ممکنی می تواند به میزان تاثیر مثبت خود تاثیرات ناپسند بر جا گذارد . بخصوص هنگامی که در مواجهه با مخاطبان خاص عرضه می شود . مسئله ی مورد بحث در این مقال تاثیر هنر نمایش برای کودک است چنانچه ابزارهایی که در نمایش کودکان مورد استفاده قرار می گیرد، همان هایی است که می تواند تاثیرگذاری همیشگی بر خلق و خوی و روان کودک داشته باشد . هدف این پژوهش آن است که مشخص نماید نمایش کودک در ایران چه هیجاناتی را در بر دارد و چگونه با روان کودک درگیر می شود و چرا بعضی از احساسات و هیجانها در نمایش کودک ایرانی دیده نمی شود .

هدف های تحقیق :

تحقیق پیش رو تلاش دارد تا به اهداف زیر دسترسی یابد :

• بررسی ابزار های هیجان مثبت در آثار نمایشی کودک .
• بررسی ابزارهای هیجانی منفی در آثار نمایشی کودک .
• بررسی تاثیر هیجان های منفی و مثبت در روح و روان کودک .
• بررسی مسائل سیاسی و اجتماعی در انتخاب هیجان مثبت یا منفی در اثر نمایش .
• بررسی میزان تاثیر ناخودآگاه مسائل تعصبی ، قومی – آئینی و خانوادگی در آثار نمایشی کودک .
• بررسی میزان حضور ابزارهای تخیلی و فانتزی در آثار نمایشی کودک در ایران .

اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن .

اهمیت این موضوع و تحقیق درباره آن بیش از هر چیز به اهمیت مخاطب آن برمیگردد . از آنجا که مخاطب کودک تاثیرپذیر ترین مخاطبان به شمار می آیند و لوح ساده و سفید ذهن کودکان آمادگی بیشترین تاثیرپذیری را از محیط و دیده ها و شنیده های خود دارد . پس آنچه که هنر به عنوان خوراک روح و روان در اختیار کودک قرار می دهد مسلماً بیش از هر چیز باید از همه جهات پاکیزه و پیش برنده باشد .

از آنجایی که نگارنده تمام سال های فعالیت های خود را به امر نگارش و کارگردانی آثار کودک اختصاص داده است و از نزدیک با تاثیر مثبت و منفی آثار مختلف بر کودکان آشنا بوده و انگیزه ی تحقیق و بررسی در این مسئله را در اولویت قرار داده است .

سوالات تحقیق:

این پژوهش در صدد یافتن پاسخ برای این چهار پرسش است:

• چه نوع هیجان هایی در درام کودک بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و آیا این هیجانات برای او مفید هستند یا خیر؟
• چه هیجانهایی بیشتر توجه کودک را جلب کرده و او را به عنوان مخاطب خاص خود نگه می دارد؟
• آیا ناخودآگاه انسان، ناخودآگاه فردی و جمعی_کهن الگو ها_ به چه اندازه در انتخاب هیجانهایی که در یک اثر نمایشی به کار می رود تاثیر دارند؟
• آیا گرایش به مدرنیته و زندگی در عصر تکنولوژی باعث می شود که از میزان تخیل و فانتزی در آثار کودک کم شود و انان را به سمت واقعیت های زندگی می کشانیم؟

فرضیات:

_ به نظر می رسد امروزه در تاتر کودک و آثاری که برای کودکان در ایران تهیه می شود از انواع هیجانهای مثبت و منفی آنهایی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد که بتواند در زندگی واقعی و شرایط زندگی مردم ایران ملموس و قابل عرضه باشد. چرا که به دلیل زندگی معیشتی، اجتماعی، سیاسی، و مذهبی و آنچه که طی سالیان طولانی تحت عنوان عرف یک ملت مورد احترام قرار گرفته و رعایت آنها قراردادی اجتماعی محسوب می شود این واقع نگری به سرعت بر روی کودکان تاثیر گذاشته و حتی پیش از این که کودکان وارد زندگی اجتماعی شده و با آنها مواجه شوند این مسایل خود به پیشواز کودکان رفته و ذهن آنها را به خود مشغول می سازند. نتیجه ی این امر برخورد زود هنگام و بدون تکلف حقیقت با کودکان است. آن هم از جنبه ای که فقط حقیقت پر تنش را به کودکان می نمایاند. حقیقتی شامل احساس مسئولیت، موظف بودن به موفق شدن، و تلاش برای حفظ بقا خود و خانواده و مام وطن. چنانچه در بسیاری از آثاری که در طی سی و پنج سال اخیر در ایران به وجود آمده است این نوع آثار به طور قوی بر دیگر مصداقها غلبه دارد.

حال این فرضیه به عنوان پرسش دوم متبلور می شود که آیا این هیجانها می توانند مخاطب خود را که کودکان هستند مورد توجه قرار دهند؟ به نظر می رسد که حداقل تا سه دهه چنین امری موفق بوده است. زیرا از آنجا که با موضوعات فوق کودک تحت محرکی های عمیق عاطفی و خانوادگی قرار می گیرد و همذات پنداری اش تحریک می شود به شدت مورد سلطه ی این درام ها قرار می گیرد و ماجرای آنان را به طور نا خودآگاه تا مدتها در ذهن نگاه می دارد.

البته باید جستجو را با پرسشهایی بنیادین در این زمینه آغاز کرد که آیا موفق بودن در نگه داشتن مخاطب کودک که در این سه دهه گزینه ی دیگری نیز برای انتخاب نداشته است از نظر تربیتی و روان شناسی امر درستی محسوب می شود یا خیر؟

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید