دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران جنوب

عنوان سمینار:

ارزیابی پیامد انتشار گاز کلر در جوامع شهری و صنعتی

چکیده

یکی از ضروری ترین و اصلی ترین مراحل برای افزایش سطح ایمنی در واحدهای موجود یا در حال طراحی، ارزیابی ریسک خطراتی همچون رها شدن مواد شیمیایی در محیط است که ممکن است از طریق نقص تجهیزات و یا خطاهای انسانی ایجاد شود. ارزیابی کمی و کیفی ریسک در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته جزء لاینفک طراحی واحدهای فرایندی می باشد که متاسفانه در کشور ما هنوز جایگاه خود را به دست نیاورده است و شاید یکی از دلایل مهم آن عدم آشنایی کافی با مبانی اولیه ارزیابی کمی و کیفی ریسک است.

در این پایان نامه، کلیات ارزیابی ریسک و نحوه اعمال آن که شامل مراحل شناسایی خطرات موجود در یک فرایند، مدلسازی خطرات محتمل مانند آتش سوزی، انفجار و یا پیامدهای مربوط به سمیت مواد به طور کامل شرح داده شده است. در نهایت پس از انجام محاسبات ریسک حوادث محتمل در این واحد و مقایسه آن با معیارهای معتبر، پیشنهادات مناسب به منظور کاهش ریسک حوادث مربوطه ارائه گردیده است.

مقدمه

همواره در دل صنایع و تأسیسات شیمیایی، مخاطرات بالقوه ای وجود دارند که می توانند موجب بروز جراحت، صدمات جانی و خسارت های مالی شوند. مخاطره عبارت است از هر نوع عاملی که قابلیت ایجاد صدمه و آسیب داشته باشد. خطرات واحدهای صنعتی عمدتا به صورت حوادثی مانند آتش سوزی، انفجار یا نشت مواد سمی بروز می کند. این حوادث می توانند به دلیل اشکالات در طراحی فرایند، نقص فنی تجهیزات و یا خطاهای انسانی رخ دهند. به گواهی آمار و ارقام، خسارت های ناشی از این حوادث در جهان بسیار زیاد است. به همین دلیل تدابیر خاصی باید اندیشیده شود و مفهومی به نام ایمنی مورد توجه قرار گیرد.

یکی از مسائلی که در ایمنی صنایع فرایندی مطرح است، تصمیم گیری در مورد باصرفه بودن یا نبودن سرمایه گذاری برای ایمن کردن فرایند است. به بیان دیگر با توجه به تعداد زیاد حوادث محتمل در یک واحد فرایندی و نیز محدود بودن بودجه، تعیین معیاری برای تصمیم گیری و اولویت بندی ضروری به نظر می رسد. طبعا ابعاد حوادث محتمل در یک واحد یعنی میزان و شدت تاثیر آنها بر انسان، تجهیزات و محیط زیست، عامل مهمی است که در این باره مطرح می گردد. ولی ابعاد بزرگ حادثه به معنی حتمی بودن آن نیست. زیرا در اکثر موارد ابعاد حوادث با احتمال وقوع آنها نسبت عکس دارد. میزان ریسک می تواند ابعاد حادثه و احتمال وقوع آن را یکجا نشان دهد و به همین دلیل است که امروزه در ایمنی صنعتی، تصمیم گیری و مدیریت بر مبنای ارزیابی ریسک انجام می گردد.

فصل اول

1-1- مقدمه

صنایع شیمیایی و پتروشیمی اغلب با مواد شیمیایی خطرزا و واحدهای عملیاتی تحت شرایط دما و فشار بالا نظیر راکتورها و تانک های ذخیره سروکار دارند. بنابراین احتمال وقوع حوادثی از قبیل انفجار، آتش سوزی و نشت مواد سمی در آنها وجود دارد. این حوادث ممکن است به علت اشکالات فرایندی، نقص دستگاه ها و یا خطاهای انسانی ایجاد شوند. رشد صنایع در کنار رشد جمعیت انسانی نه تنها باعث تکرار حوادث، بلکه موجب افزایش خسارات ناشی از حوادث نیز شده است. بعضی مواقع این خسارات سنگین و جبران ناپذیر می باشند. امروزه ایمنی فرایندها جهت جلوگیری از حوادث و یا کاهش خسارات ناشی از آنها به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است.

2-1- ضرورت ایمنی از دیدگاه آمار

– کشته شدن 20 نفر و مجروح شدن 220000 نفر ناشی از نشت گاز سمی دی اکسین در ایتالیا در سال 1976.

– کشته شدن 2000 نفر و مصدوم شدن بیش از 200000 نفر به علت نشت گاز سمی متیل ایزوسیانات در سال 1984 در بوپال هندوستان.

– کشته شدن 2 کارگر در حادثه انفجار نیروگاه اتمی چرنوبیل و نشت مواد رادیواکتیو در سطح وسیع و به دنبال آن از بین رفتن بیش از 29 نفر بر اثر قرار گرفتن در معرض گازهای رادیواکتیو در سال 1986.

– کشته شدن 16 نفر ناشی از انفجار ابر بخار پروپان سال 1988 در امریکا.

– کشته شدن 23 نفر بر اثر انفجار توپ آتش ایزوبوتان در سال 1989 در امریکا.

– کشته شدن 35 نفر بر اثر آتش سوزی و انفجار هیدروکربن در سال 1990 در هندوستان.

– کشته شدن 10 نفر بر اثر آتش سوزی نفتا در سال 1997 در هندوستان.

– کشته شدن 60 نفر بر اثر آتش سوزی و انفجار مخازن LPG در سال 1997 در هندوستان.

– کشته شدن 3 نفر و مجروح شدن بیش از 43 نفر بر اثر انفجار پالایشگاه الاحمدی در کویت در سال 2000.

– کشته شدن 22 نفر و ناپدید شدن 15 نفر و مجروح شدن بیش از 650 نفر بر اثر انفجار یک واحد عظیم پتروشیمی در شهر تولوز فرانسه در سال 2001.

آمار ذکر شده در بالا می تواند دلیل بسیار خوبی برای لزوم رعایت اصول ایمنی نه تنها در واحدهای شیمیایی بلکه در تمام زمینه ها باشد.

حوادث فوق الذکر هرچند که از نظر چگونگی اتفاق و نوع ماده شیمیایی با یکدیگر متفاوتند، اما در چند مورد اساسی اشتراک دارند که عبارت هستند از عدم کنترل آتش، انفجار و یا نشت مواد سمی و در نتیجه کشته و زخمی شدن افرادی در داخل و خارج از واحدهای فرایندی، ماندگار بودن اثرات ناشی از این حوادث و آلودگی محیط زیست.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.