وزارت علوم،‌تحقیق و فناوری

دانشگاه سوره

دانشکده هنر

پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد نمایش

گرایش ادبیات نمایشی

عنوان پایان نامه نظری

آیرونی و بررسی نقش آن در شکل گیری ادبیات نمایشی ایران

عنوان پایان نامه عملی

“بن بست اعتماد”

استاد راهنما

دکتر هایده صیرفی

استاد مشاور

اکرم قاسمپور

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

آیرونی از تکنیکهای هوشمندانه ای است که نویسندگان و شاعران بزرگ برای عمق دادن به اثر ادبی خود و یا افزایش اثر گذاری آن مورد استفاده قرار می دهند. تکنیکی که در آن نویسنده آیرونیست از ایجاد تضاد وتناقض میان “آنچه می گوید” و “آنچه مقصود واقعی اوست” برای به فکر واداشتن مخاطب و گاهی خنداندن او استفاده می کند. آیرونی در ادبیات کلاسیک ایران جایگاه ویژه ای داشته و بسیاری از شاعران بزرگ فارس زبان نیز از آن بهره برده اند. نمایشهای ایرانی هم در ذات خود نمایشهایی آیرونیک هستند که آیرونی موجود در آنها در روایت و شخصیت پردازی های خاصشان نهفته است. سوال این است که با چنین پشتوانه ای، آیا آیرونی در ادبیات نمایشی متقدم ایران نیز وجود داشته است؟ پرسش دیگری که مطرح است این است که با توجه به اینکه اولین نمایشنامه نویسان ایرانی – میرزا فتحعلی آخوند زاده و میرزا آقا تبریزی – در شرایط خفقان سیاسی و فرهنگی دوران حکومت فتحعلی شاه قاجار به سر می بردند، اگر از این تکنیک در آثار خود استفاده نمی کردند، هیچگاه موفق به خلق نمایشنامه های خود می گشتند؟

در این تحقیق علاوه بر بررسی انواع آیرونی و کارکرد های آن در نمونه هایی از متون ادبی کلاسیک ایران و بررسی انواع آیرونی و کارکردهای آن در نمایشهای ایرانی، انواع آیرونی و کارکردهای آن در آثار دو نمایشنامه نویس متقدم ایران مورد بررسی قرار گرفته و در مقایسه با شرایط سیاسی و فرهنگی زمان نگارش نمایشنامه های متقدم، روشن می گردد که اگر نمایشنامه نویسان متقدم از این تکنیک استفاده نمی کردند، علاوه بر در خطر افتادن زندگیشان، ادبیات نمایشی ایران نیز، به عنوان خطری برای حکومت، در همان نطفه از بین می رفت.

 

واژگان کلیدی: آیرونی، ادبیات نمایشی، میرزا آقا تبریزی، میرزا فتحعلی آخوند زاده

مقدمه ……………………………………………………………………………………….11

فصل اول: کلیات

1- 1 – طرح مساله و پرسشهای اصلی …………………………………………………… 13

1 – 2 – اهداف پژوهش …………………………………………………………………………… 17

1- 3– پرسشهای کلیدی پژوهش ………………………………………………………….. 18

1 – 4 – فرضیه های پژوهش ………………………………………………………………… 19

1 – 5 – روش تحقیق ………………………………………………………………………………. 20

1 – 6 – سوابق و پیشینه پژوهش ………………………………………………………….. 21

فصل دوم: آیرونی، تعاریف و پیشینه

الف) آیرونی(تعاریف و عناصر) ……………………………………………………23

2- 1- مفهوم آیرونی ……………………………………………………………………………… 24

2-2- تاریخچه آیرونی ……………………………………………………………………………… 26

2- 3- عناصر ساختاری آیرونی ……………………………………………………………….. 31

2 – 4 – انواع آیرونی

2 – 4 – 1 – آیرونی کلامی …………………………………………………………. 37

2 – 4 – 2 – آیرونی سقراطی ……………………………………………………… 38

2 – 4 – 3 – آیرونی رادیکال ……………………………………………………….. 38

2 – 4 – 4 -آیرونی غیر شخصی …………………………………………………. 39

2 – 4 – 5 – آیرونی ساختاری …………………………………………………… 39

2 – 4 – 6 – آیرونی رمانتیک ………………………………………………………. 41

2 – 4 -7 – آیرونی موقعیت ………………………………………………………… 43

2 – 4 – 8 – آیرونی خودکاهی ……………………………………………………. 44

2 – 4 – 9 – آیرونی نقش ساده لوح ………………………………………….. 45

2 – 4 – 10 – آیرونی خودزنی …………………………………………………… 45

2 – 4 – 11 – آیرونی ناهمخوانی ساده ………………………………………. 45

2 – 4 – 12 – آیرونی عمومی نمایش ………………………………………… 46

2 –3– 13 – آیرونی نمایشی …………………………………………………… 46

2 – 4 – 14 – آیرونی تقدیر (سرنوشت) …………………………………….. 47

2 – 4 – 15 – آیرونی حادثه ……………………………………………………….. 48

2 – 4 – 16 – آیرونی کلی (عام، فلسفی) …………………………………… 48

2 – 4 – 17 – انواع آیرونی از نظر ناکس ……………………………………. 50

2 –5– آیرونی و تئاتر و تشخیص آیرونی ……………………………………………… 51

2 – 6 – نظریات پیرامون آیرونی

2 – 6 – 1 – متیو آرنولد،تی. اس. الیوت …………………………………….. 53

2 – 6 – 2 – ریچاردز …………………………………………………………………….. 54

2 – 6 – 3 – پیروان نقد نو ………………………………………………………….. 55

2 – 6 – 4 – کیرکه گور ………………………………………………………………. 59

2 – 6 -5 – نورتروپ فرای …………………………………………………………… 65

2 – 6 – 6 – دی. سی. ماک ………………………………………………………….. 68

2 – 6 – 7 – فروید ……………………………………………………………………….. 70

2 – 6 -8 – باختین ……………………………………………………………………… 71

2 – 6 – 9 – پست مدرنیسم ………………………………………………………. 71

2-7- پیشینه آیرونی در ادبیات کلاسیک ایران ……………………………………… 73

2 – 7 – 1 – آیرونی در شاهنامه …………………………………………………. 74

2 – 7 – 2 – آیرونی در آثار عبید زاکانی ……………………………………. 77

2 – 7 – 3 – آیرونی در مثنوی مولوی ………………………………………… 78

ب) ادبیات نمایشی، نمایش ایرانی

2-8 – ادبیات نمایشی ……………………………………………………………………………. 82

• 9- نمایش درایران …………………………………………………………………………….. 83
• 10– پیدایش تئاتر معاصر درایران …………………………………………………… 9

ج) آیرونی در نمایشهای ایرانی

2 – 11 – آیرونی در خیمه شب بازی …………………………………………. 94

2 – 12 – آیرونی در شعبده بازی ………………………………………………. 95

2- 13 – آیرونی در دلقک بازی (مسخره بازی) ………………………. 96

2 – 14 – آیرونی در نمایشهای شبیه مضحک (تقلید)……………….. 97

2 – 15 -آیرونی در لال بازی …………………………………………………… 101

2 – 16 – آیرونی در بقال بازی ………………………………………………… 101

2 – 17 – آیرونی درکچلک بازی ……………………………………………. 103

2 – 18 – آیرونی در سیاه بازی ……………………………………………….. 105

2 – 19 – آیرونی در نقالی ……………………………………………………….. 110

2 – 20 – آیرونی در تعزیه و تعزیه مضحک …………………………….. 111

فصل سوم:بررسی انواع آیرونی در آثار نمایشنامه نویسان متقدم ایران …116

الف) زندگینامه و معرفی آثارمیرزافتحعلی آخوندزاده

3 – 1 – خلاصه ای از شرایط سیاسی اجتماعی برهه زمانی نگارش نمایشنامه های متقدم …………………………………………………………………………………………………….. 118

3 – 2 – زندگینامه میرزا فتحعلی آخوند زاده …………………………………….. 127

3 – 3 – دیدگاه آخوند زاده نسبت به آیرونی ……………………………………… 130

3-4- آیرونیهای موجود در نمایشنامه های میرزا فتحعلی آخوندزاده

3-4-1- حکایت وزیر خان لنکران یا سراب ……………………………. 135

3-4-2- حکایت خرس قولدورباسان یا دزدافکن ……………………… 138

3-4-3- حکایت مرد خسیس یا حاجی قره …………………………….. 142

3-4-4- حکایت وکلای مرافعه تبریز ……………………………………….. 143

3-4-5- حکایت موسیو ژوردان حکیم نباتات ………………………….. 145

3-4-6- حکایت ملا ابراهیم خلیل کیمیاگر ……………………………. 149

ب)زندگینامه و معرفی آثار میرزا آقا تبریزی

3 – 5 – زندگینامه میرزا آقا تبریزی ……………………………………………………. 151

3–6- دیدگاه میرزا آقا تبریزی به آیرونی …………………………………………….. 155

3 – 7 – آیرونیهای موجود در نمایشنامه های میرزا آقا تبریزی

3-7-1- حکایت سرگذشت اشرف خان حاکم عربستان …………. 157

3-7-2- حکومت زمان خان ………………………………………………………. 158

3-7-3- حکایت کربلا رفتن شاه قلی میرزا …………………………….. 160

3-7-4- حکایت عاشق شدن آقاهاشم خلخالی ……………………….. 162

نتیجه گیری

نقش آیرونی در شکل گیری ادبیات نمایشی در ایران ……………………….. 164

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………. 169

بخش عملی: نمایشنامه بن بست اعتماد ……………………………………………. 173

مقدمه

آیرونی irony، ‌ تکنیک و صناعتی ادبی است که نوعی دوپهلویی و تناقض مفهومی را در خود مستتر دارد که باعث می شود نویسنده آیرونیست بتواند مفاهیم مورد نظر خود را در لفافه و در پوشش مفاهیمی دیگر به مخاطبش عرضه کرده و مخاطب از کشف منظور اصلی او از پس کلام ظاهری، غرق لذت شود. آیرونی غالباً خنده آور است و این خنده، گاه زهر خندی است بر حماقت کاراکتری که فکر می کند همه چیز مطابق خواست او پیش خواهد رفت اما خبر ندارد که تقدیر چیزِ دیگری برایش در نظر گرفته است. مخاطب با آگاهی از این تناقض در جایگاه آگاهی بالاتری نسبت به قربانی آیرونی قرار می گیرد و این جایگاه آگاهی برتر نسبت به حقایق و رخدادهای پیش رو، همان جایگاهی است که بشر از ابتدای خلقتش در پی دست یابی به آن بوده و هنوز موفق به تکیه زدن به آن

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید