اهمیت و ضرورت تحقیق

سوالات و فرضیات تحقیق

اهداف تحقیق

تعریف نظری عملیاتی اصطلاحات

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

 بازی

تعریف بازی

اهداف بازی

طبقه بندی بازی

طبقه بندی پیاژه

بازیهای حسی – حرکتی

بازیهای نمادین

بازیهای با قاعده

بازی ازنظر چگونگی اجرا

انواع بازی

عوامل موثر در بازی

رابطه جنسیت و بازیهای کودکان

رابطه سن و بازیهایکودکان

رابطه هوش و بازیهای کودکان

تأثیر همبازیها بر بازیها

نقش اطرافیان در بازیهای کودکان

تأثیر موقعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خانواده بر بازیهای کودکان

تأثیر محیط زندگی بر بازیهای کودکان

نقش فضای بازی در بازیهای کودکان

تاثیر تلویزیون بر بازیهای کودکان

اسباب بازی

اسباب بازی چیست؟

تاثیر نوع اسباب بازی در بازیهای کودکان

انواع اسباب بازی

ویژگیهای اصولی و کلی یک اسباب بازی مطلوب

نمونه هایی از اسبا بازیها

عروسکها

قطعه های خانه سازی

نقاشی

کتاب

تعریف اضطراب

علائم اضطراب

ترس

راههای مبارزه با ترس در کودکان

نگرانی

چگونگی ادراک درد در کودکان

معیارهای سنجش درد

بستری شدن

آمادگی برای بستری شدن

عکس العمل کودکان به بیماری و بستری شدن

عکس العمل و نقش والدین به بیماری و بستری شدن

عوارض بستری شدن

نکات مثبت بستری شدن

محیط بیمارستان

نقش پرستاران در کاهش اضطراب کودکان بیمار و والدینشان

کودک بستری و بازی

بازی درمانی

وسائل بازی مناسب

مروری بر مطالعات انجام شده

فصل سوم : روش تحقیق

 روش تحقیق

روش اجرا

جامعه آماری

نمونه تحقیق و روش نمونه گیری

روش جمع آوری اطلاعات

فصل چهارم » تجزیه و تحلیل داده ها

 آمار توصیفی

آمار استنباطی

فرضیه اول پژوهش

فرضیه دوم پژوهش

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

 نتیجه گیری

محدودیتهای تحقیق

پیشنهادی برای به کارگیری یافته ها

پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی

منابع

 منابع فارسی

منابع لایتن

ضمایم

 ضمایم شماره 1 ، ابزار خودسنجی ترس های بالینی کودک

ضمیمه شماره 2 ، اضطراب تصویری

ضمیمه شماره 3 ، مقیاس سنجش درد در کودکان

 

فهرست نمودارها

 نمودار 1 . 4 ) توزیع درصد سن کودکان

نمودار 2 . 4 ) توزیع درصد نوع جنسیت نمونه آماری

نمودار 3 . 4 ) درصد سطح تحصیلات پدران کودکان نمونه آماری

نمودار 4 . 4 ) درصد سطح تحصیلات مادران کودکان نمونه آماری

فهرست جداول

 جدول 1 . 4 ) فراوانی، درصد و درصد تراکمی سن کودکان

جدول 2 . 4 ) فراوانی و درصد نوع جنسیت کودکان

جدول 3 . 4 ) فراوانی، درصد و درصد تراکمی سطح تحصیلات پدران

جدول 4 . 4 ) فراوانی، درصد و درصد تراکمی سطح تحصیلات مادران

جدول 5 . 4 ) آمار توصیفی میزان اضطراب کودکان به تفکیک پیش آزمون و پس آزمون

جدول 6 . 4 ) نتایج آزمون آماری t – test

جدول 7 . 4 ) نتایج آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون

دول 8 . 4 ) آمار توصیفی میزان درد کودکان به تفکیک پیش آزمون و پس آزمون

جدول 9 . 4 ) نتایج آماری t – test

جدول 10 . 4 ) نتایج آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون

 

فصل اول

کلیات و طرح تحقیق

( تأثیر اسباب بازی در بهبود کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان)

 

مقدمه

 شش سال اولیه زندگی کودک سالهای «حساس» هستند زیرا میزان رشد در این سالها نسبت به مراحل دیگر رشد، سرعت بسیار بیشتری دارد. پرورش کامل استعدادهای کودک، بویژه در این سالها نیاز به محیطی محرک و برانگیزنده دارد. منظور از «محیطی محرک را برانگیزنده» محیطی است که برای کودک فرصتهای فراهم می آورد تا کودک با آزمایشها، اشیاء و مکانهای متنوع روبرو شدن، کسب تجربه نماید. برای کودک فرصتهایی ایجاد می کند تا کودک با بزرگترها، گروههای دیگر و همردیفان خود مواجه شود و به تعامل معنی دار و غنی با آنها بپردازد و محیطی است عاطفی و حمایتی کودک را تأمین نماید (کول، 1991، ترجمه مفیدی ،1380)

«انسان در تمام مراحل زندگی خود دارای نیازهائی است که بایستی حداقل به طور نسبی برآورده شوند، زیرا که ارضای باعث می گردد انسان روند تکاملی خود را به گونه طبیعی تر سپری کند. کودک در هر یک از مراحل مختلف زندگی خود تا بزرگسالی، نیاز به تحرک جسمی و فعالیت مغزی دارد، که تا حد زیادی می توان آن را بوسیله بازیهای دوران کودکی تأمین نمود». (کریمی، 1368).

گاه والدین دانسته یا ندانسته از بازی، تنها برای آرام کردن کودک خود استفاده می کنند، در صورتی که بازیهای دوران کودکی هم در تکوین شخصیت فردای فرزندشان موثر است، هم اینکه ذهن او را در مورد مسائلی که پیش خواهد آمد، باز می کند و باعث می شود کودک با درک بهتری به سوی زندگی حقیقی که فراتر از بازی ها و رویاهای اوست گام بردارد. کودک در بازیهایش به مسائلی دست پیدا می کند که شاید اگر بارها توسط والدین آنها تأکید شود، نمی تواند آن ها را هضم و درک کند. در صورتی که اجرای آن ها همراه با همسالانش اثر بیشتری بروی خواهد گذاشت. (منصور، 1377). کودک بخشی از اوقات خود را در شبانه روز صرف بازی می کند، بنابراین با تفریح و سرگرمی، در واقع آمادگی لازم را برای مواجه شدن با زندگی و ناسازگاریهای آن پیدا کرده و در جمیع ابعاد نیز تکامل می یابد.

بازی، فرصتهایی را برای کودک فراهم می کند تا او مهارتهای حرکتی درشت و ظریفش را رشد دهد و سلامت جسمی اش را تأمین کند. بازی به کودک کمک می کند تا قدرت تخیل و خلاقیت خود را رشد دهد، محیطی را برای کودک مهیا می کند تا به تمرین مهارتهای اجتماعی خود بپردازد. بازی همچون مفری است که کودک از طریق آن عواطف و هیجانهایش را ابراز می کند، بازی به کودک کمک می کند تا نظامهای ارزشی را درک کند. (شریدان، ترجمه توکلی، 1382)».

بازی فرصت بی همتایی برای بزرگسالان نیز فراهم می کند تا دنیا را از دیدگاه کودک درک کنند، و از آنجا که بازی برای کودکان مهالیتی بسیار لذت بخش است کودکان را ترغیب می کند تا آرام باشند، حالت دفاعی را که ممکن است داشته باشند کاهش دهند و احساسات خود را بی پرده بیان کنند. بازی همچنین به آنها کمک می کند تا مهارتهای اجتماعی مفیدی بدست آورند و رویکردهای جدید و کارآمد حل مسئله را آزمایش کنند. (هیوز، ترجمه گنجی، 1384).

بازی کودک آموزش و درس نیست، بلکه گونه ای آزمایش کردن فرهنگ است. به بیانی دیگر، کودک خود را از بازی به فرهنگ جامعه و قوم خود نزدیک می کند.

کودک شیرخوار از راه جنب و جوشهای «حسی حرکتی» خود را با محیط زیستی تازه، سازگار می سازد و سپس در خردسالی می کوشد با وسیلۀ بازی، رشد و تکامل جسمی و عقلی خود را تدمین سازد و در اجتماع بزرگسالان جایی برای خود باز کند. (انگجی، 1384).

از آن جایی که آینده هر کشور و اجتماعی به کودکان جامعه بستگی دارد، بنابراین توجه به کودکان و مسائل مربوط به آنان باید در اولویت قرار بگیرد. یکی از مسائلی که ممکن است کودک در دوران زندگیش با آن مواجه شود، بستری شدن[1] در بیمارستان است.

بستری شدن در بیمارستان بر کودکان یک بحران اجتماعی شدن و سازگاری با محیط جدید است، آن هم در شرایطی که نه تنها از سلامت جسمی برخوردار نیست بلکه در معرض برخورد با عواما ناشناخته و خطر آخرین قرار دارد. (سمی یانلو، 1379).

بستری شدن هرگز نمی تواند تأثیر در زندگی کودک باشد. کودکان وقتی به بیمارستان می آیند با صداها، بوها، نورها، و شرایط مختلف روبرو می شوند و تأثیرات منفی در بیمارستان بر روی کودک باعث میشود که او از پذیرش اقدامات درمانی اجتناب ورزد.

اگر فقط به معالجه کودکان که دارای بیماری فرمن هستند و یا به دفعات مکرر و طولانی در بیمارستان بستری می باشند اقدام گردد ولی احتیاجات

 فیزیکی، عاطفی و ذهنی آنان تحریک نشود، ممکن است در روند تکامل کودک خللی وارد شود.

بنابراین در پذیرش کودک در بیمارستان علاوه بر مراقبتهای جسمی باید حمایت روانی و عاطفی نیز مورد توجه باشد.

بیان مسأله

بازی در همه مراحل زندگی سهم عمده ای در رشد بدنی و روانی ایفا می کند. بازی به خودی خود آنقدر برای کودکان طبیعی است که اگر آنان را از انجام دادن بازی منع کنند رشدشان با اختلال مواجه شده و دچار افسرگی می شوند.

بازی نه تنها می تواند به کودک برای رفع برخی از نیازها کمک کند، بلکه فرصتی به وجود می آورد تا کودک بتواند از نظر روانی نیز ارضا گردد. او از طریق فشارهای درونی خود را تخلیه می نماید. (طباطبائی نیا، 1366).

بازی شغل کودک است و راهی است برای کسب تجربه، به خصوص در مورد مسائل پر اضطراب زندگی و استرس های مختلف از جمله بیمار شدن. (سالاری، 1380).

براساس اصول 4و 7 مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد (1959)، پرورش کودک در محیطی سالم و مراقبت و حمایت خاص از او و همچنین تهیه امکانات کامل از جمله بازی و تفریح از طرف جامعه و مقاماا اجتماعی، از حقوق مسلم کودکان می باشد. (عبادی 1366).

«یونیسف[2] و سازمان بهداشت[3] جهانی نیز توجه به سلامت کودک را جزء شاخص های بهداشتی جوامع ذکر کرده اند. » (دل پیشه، 1370) «گرانت[4] (1990) عقیده دارد حمایت از سلامت همه جانبه کودکان یکی از بهترین راههای سرمایه گذاری برای توسعۀ اقتصادی و اجتماعی می باشد که برای دستیابی به این هدف لازم است به سلامت کودکان و نهایتاً آن چه که این سلامتی را تضمین می کند (تغذیه، محبت و .. ) توجه شود.» (قنبری، 1384).

از آن جا که کودکان آینده سازان جامعۀ خویش هستند، بنابراین توجه به سلامت بدنی و روانی آنان از اهمیت شایانی برخوردار است. کودک به عنوان یک شخص دارای نیازهای بدنی، روانی و اجتماعی می باشد. این نیازها در سطحی متناسب باسن و سال و تلاش واقعی کودک و خانواده، بطور طبیعی بررسی و ارضاء شوند. لیکن هرگونه تغییر و یا بیماری، سلامتی کودک را به مخاطره انداخته و در نتیجه حالت نامتعادل[5] و غیر عادی ایجاد می کند که باعث عدم ارضای نیازهای کودکان می شود.

در این گونه مواقع وظیفۀ مراقبین، پرستاران و سایر بهداشتی است که برای حفظ تعادل محیط بیرونی و درونی کودک مداخله کرده و نیازهای او را فراهم نمایند تا روند تکاملی او به هیچ وجه مختل یا متوقف نشود. از جمله این مارد زمانی است که کودک به علت بیماری در بیمارستان بستری می شود. «کودکان بسیار آسیب پذیرند و میزان ابتلای آنان ئ در نتیجه میزان بستری شدن آنان نیز چشمگیر می باشد.» (زید شهری، 1384)

بستری شدن کودک در بیمارستان سبب اضطراب ناشی از جدایی از والدین، ترس از محیط جدید، ترس از ناتوانی ها، و ترس از ادامه زندگی می شود. در حقیقت این فرایند برای کودک و والدینتش یک بحران موقعیتی[6] است.

طبق تحقیقات انجام شده طی سال 1387 در تهران، تعداد کل کودکان سنین متفاوت مراجعه کننده به مراکز درمانی شهرداری تجریش، طالقانی و مهراد در طی این سال 256627 هزار نفر بوده است که از این تعداد 5/0 درصد بستری شده اند.

واقعیت این است که بیمارستان به عنوان یک محیط تنش زا تلقی شده و پذیرش در بیمارستان با شیوه های معمول سبب ایجاد اضطراب شدید در بیمارستان می شود.

به طور کلی که در بیمارستان بستری می شود، صرف نظر از نوع و شدت بیماری، همین عامل تنش زای بستری شدن در بیمارستان در قدم اول، ضربه هولناکی را به بیمار وارد می کند و همین اضطراب ایجاد شده موجب تشدید بیماری و نیز کندی روند بهبودی در بیمار می گرد. به گفته سیلیگمن[7]، هرچه اضطراب کودکان بیشتر باشد، میزان استفاده آنان از خدمات پزشکی بیشتر و مدت اقامت آنها در بیمارستان طولانی تر خواهد شد؛ که این امر از یک طرف هزینه زیادی را متحمل سیستم بهداشتی و خانواده کودک کرده و از طرف دیگر به علت اقامت طولانی کودک در بیمارستان، عوارض بستری شدن و بیماریهای عفونی کودک و خانواده وی را تهدید می کنند (ممی یانلو، ص 4 ، 1379).

بنابراین باتوجه به مطالب فوق، یافتن راهی برای سازگاری[8] موثر و منطقی کودکان و والدینشان، ضروری به نظر می رسد. بازی یک وسیله مهم و قابل تعدیل با مشکلات کودک در محیط بیمارستان که به برآورده شدن نیازهای کودک و خانواده کمک می کند. مراقبین بهداشتی می توانند از بازی برای کمک به تکامل شناختی، مهارتهای حل مسئله، مهارتهای اجتماعی و بیان احساسات، ترس ها و عواطف کودک استفاده کنند. کمبود امکانات و وجود مشکلات عدیده در ممالک در حال توسعه موجب شده است که موضوع بازی به خصوص در کودکان موجب بی مهری، کم توجهی و والدین، مراقبین و کسانی که با بچه ها سرو کار دارند، قرار گیرند (شریدان، 1382). با توجه به نقش بازی و اسباب بازی در سلامت بدنی و روان شناختی کودک و نادیده انگاشتن این امر مهم در بیمارستانها، پژوهشگر بر آن شد تا درباره بازی ها و اسباب بازیها و تأثیر آن در بهبود حال کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستانهای کودکان شهر تهران، (یعنی زمانی که کودک از خانواده دور می شود و همچنین مسأله انطباق کودکان با محیط بیمارستان) مباحثی را مطرح کند.

این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال است که : آیا بازیها و اسباب بازیها باعث بهبود حال کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان می شود؟

اهمیت و ضرورت این تحقیق

  بازی فعالیتی طبیعی برای کودکان به شمار می آورد و از بدون تولد نشانه های آن دیده می شود و تا بزرگسالی ادامه می یابد. او از طریق بازی، طریق مقابله با شرایط زندگی را می آموزد و یاد می گیرد که در چه مواقعی چه کاری را باید انجام دهد. او از طریق بازی، طریقه مقابله با شرایط زندگی را می آموزد و یاد می گیرد که در چه مواقعی باید از مقررات پیروی کند و یا با دیگران همکاری کند و یا برای مدتی بجنگند و یا مصالحه کند.

— « بازی، انگیزشی برای کنجکاوی و ابزاری برای کشف مسائل است» ( اسمیت، 1998 ). بازی کردن راهی برای احساسات است؛ چرا که به کودک این امکان را می دهد تا هیجانات منفی چون خشم و عصبانیت خود را ابراز کند. بازی برای کودک همانند هوایی است که تنفس می کند.

مارلو عقیده دارد که یکی از طرق سازگاری کودکان با مساله بستری شدن، همانا بازی است، که بدین طریق هم می توان او را ارشاد کرد هم تکامل ذهنی و رشد جسمی و عاطفی وی را تحریک کرد. هاروای هم معتقد است، بازی باعث کاهش تنش های ناشی از فشار محیطی، ایجاد احساس راحتی و آرامش در فرد بازی کننده می شود. در بازی، کودک در دنیای خودش یاد می گیرد که چگونه با مشکلات محیطی سازمانی برای رسیدن به هدفها برخورد نماید، چگونه خود را آماده سازد و به چه صورت موقعیتها را شرح دهد. بازی یکی از روشهایی است که از طریق آن می توان تأثیرات بیماری و بستری شدن و عوارض ناشی از جدایی از والدین و وارد شدن به محیط ناآشنا و اقدامات درمانی را کاهش داد.

« بورن و گیبونز[9] به نقل از اریکسون[10] می گویند، کودک ضمن بازی نگرانی ها، ناکامیها و به طور کلی رضایت و عدم رضایت خود را نشان می دهد و با توجه به اهمیت و نقشی که بازی وارد می توان بدین وسیله نارضایتی ها و ناکاملیهای کودک را تسکین داد » (کریمی، 1368).

از این رو با توجه به اینکه اثرهای سوء بستری شدن در بیمارستان بر بم و روان کودک در این سنین و با امید به اینکه مراقبان، پرستاران و والدین با توجه به اهمیت بازی، آن را به عنوان مقیاس اندازه گیری و ارزیابی مشکلات انتخاب نموده و تدابیر لازم را اتخاذ و به بهبودی کودک سرعت بخشند و در بازگرداندن سلامتی و ادامه زندگی گذشته اش یاری اش نمایند، زمینه انجام دادن این پژوهش فراهم آمده است.

سوال اصلی تحقیق

  آیا بازی ها و اسباب بازی ها باعث بهبود حال کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان های کودکان می شوند؟

سؤالات فرعی تحقیق

 — آیا بین بازی و اسباب بازی و میزان اضطراب کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان رابطه مثبت وجود دارد؟

— آیا بین بازی و اسباب بازی و میزان درد کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان رابطه معنادار وجود دارد؟

— آیا بین ترسهای بالینی و میزان درد کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان رابطه وجود دارد؟

— آیا بین ترسهای بالینی و میزان اضطراب کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان رابطه وجود دارد؟

فرضیه اصلی تحقیق

  بازی ها و اسباب ها باعث بهبود حال کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستانهای کودکان می شوند.

فرضیه تحقیق

  اسباب بازی موجب کاهش میزان اضطراب ناشی از درد کودکان بستری در بیمارستان می شود.

اهداف تحقیق

  بررسی تأثیر بازی ها و اسباب بازی ها در بهبود حال کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان های کودکان شهر تهران.

کمک به آشنایی کارکنان، مراقبان، والدین و … با تأثیر بازی در بهبودی و تندرستی کودکان بستری شده.

در این تحقیق سعی شده است تا ریشه‌های جامعه شناختی «افت تحصیلی» در مقاطع متوسطه را در شهرستان آمل تا حد امكان شناخته و همجنین مقایسه‌ای از جهت میزان افت در بین دانش‌آموزان دختر و پسر از سال 1375تا 1383 به عمل بیاید. چرا كه شناخت این عوامل و برخورد مدبرانه با آن می‌تواند كارآیی نظام مزبور را افزایش داده و جاده علم دانش را برای پیمودن نسلهای جوان هموارتر سازد.

 

1-2- بیان مسأله

تعاریف گوناگونی از مسأله اجتماعی توسط جامعه‌ شناسان ارائه شده است و مسأله مورد نظر ما در اینجا «افت تحصیلی» است.

دكتر سیف‌اللهی درباره مسائل اجتماعی می‌گوید:

«در رابطه با مسائل اجتماعی[1] می‌توان گفت امور و پدیده‌هایی كه موجب تنش‌ها و ناسازگاریهای اجتماعی گردیده و به نحوی جامعه یا زندگی افراد را مورد تهدید و تضعیف قرار دهد» (سیف‌اللهی ،  1381،40)

هر سازمانی استراتژی و راهكارهایی را براساس اهداف سازمانی خود پیش می‌گیرد كه خواهان وضعیتی است كه بتواند به آن سو هدایت شود و اگر شرایط حاضر سازمانی به بن بستهای شدیدی دچار شود، به فكر راه‌حلهای اساسی برآمده، چرا كه مشكل بزرگی برای رسیدن به هدف بر سر راهش نمایان می شود كه برای رفع آن باید هزینه‌های زیادی را بپردازد. امّا اگر بخواهیم مسأله اجتماعی را اینگونه تعریف كنیم:

«هر وضعیتی كه به عنوان فاصله بین واقعیت و وضعیت مطلوب پدیدار شود» (خاكی، 1382، 14) و غالب افراد جامعه باور داشته باشند كه می‌توان آن فاصله را رفع كرد. سازمان بزرگ آموزش و پرورش در ایران به یك مشكل آموزشی به نام «افت تحصیلی» دانش‌آموزان در مقاطع مختلف روبرست. این پدیده نامطلوب برای كل جامعه مسأله جدی ایجاد كرده كه در مواردی ریشه در كیفیت نظام آموزشی ما داشته و اذهان متفكران اجتماعی، برنامه‌ریزان كتابهای دولتی، مربیان آموزشی، جامعه‌شناسان، روانشناسان، خانواده‌ها، سیاستمداران و را به خود مشغول داشته است.

مجددا اگر در مورد «مسایل اجتماعی» بگوییم كه

«مسایل اجتماعی جامعه پدیده‌هایی اجتماعی اعم از شرایط ساختاری و الگوهای كنشی است كه در مسیر تحولات اجتماعی بر سر راه توسعه یعنی بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب قرار می‌گیرند و مانع تحقق اهداف و تهدید كننده ارزشها و كمال مطلوبها می‌شوند. این مسایل اجتماعی به عنوان پدیده هایی نامطلوب اذهان نخبگان و افكار عمومی مردم را به خود مشغول می‌دارند، به طوریكه نوعی وفاق و آمادگی جمعی برای مهار آنها پدید می‌آید.»(عبدالهی، 1383 : 12)

این پدیده كه به یك مسأله فراگیر و گسترده در جامعه تبدیل شده است، مانعی جدی برای رسیدن به اهداف عالی آموزش و پرورش می‌باشد كه مقامات رسمی كشور را به چاره‌‌ جویی و اقدام عملی در جهت اصلاح و رفع و یا پیشگیری آن وا می‌دارد « افت تحصیلی» مسأله‌ای نیست كه بتوان آن را نادیده گرفت، چرا كه از سالها قبل این پدیده در نظام آموزشی ما وجود داشته و تا الان ادامه دارد. این میزان ظاهراً در دوره متوسطه بیش از سایر مقاطع تحصیلی می باشد و عوامل بسیاری درآن دخالت دارد و همین امر باعث شده است تا عده زیادی از دانش‌ آموزان، اصطلاح ریزشی و ریزشی مضاعف[2] را به خود بگیرند و برخی هم به علت عدم كشش درسی دچار ترك تحصیل بشوند.

موضوع و سوال كلی این تحقیق آن است كه :

« كدام عوامل اجتماعی در افت تحصیلی دانش‌آموزان كشور ما تأثیر دارند»

این یك موضوع كلی و گسترده است كه برای كشف عوامل آن، گروهی بزرگ از محققان لازم است كه با هزینه بسیار زیاد و همچنین با صرف زمانی طولانی به تحقیق مشغول شوند و چه بسا مشكلات بسیاری هم از جنبه‌های مختلف باعث كندی حركت آنها شده و به علل متفاوت بودن شرایط و موقعیت مكانی و اجتماعی و فرهنگی و غیره نمی‌توان به دلایل ثابتی كه همه كشور را در برمیگیرد رسید،‌اگر چه برخی از دلایل مشترك هم وجود داشته باشد. به همین دلیل سعی شده است تا موضوع تحقیق را هم از جنبه مكانی و هم از جنبه بررسی علل و عوامل آن محدودتر ساخت و روشن‌‌تر و واضح‌تر بیان كرد. بنابراین موضوع بالا كه كلی و گسترده بود به عنوان زیر تغییر پیدا كرد.

 

سوال اصلی تحقیق

« علل اجتماعی افت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه در شهر آمل كدام است؟ »

پرسش بالا، پرسش اصلی و آغازین تحقیق است كه سعی می‌‌شود، عوامل جامعه‌شناختی آن، مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. عنوان بالا مشخص

 می‌كند كه این تحقیق در مقطع متوسطه كه شامل دانش‌آموزان دختر و پسر می‌باشد، در شهرستان آمل صورت می‌پذیرد. در این تحقیق سعی می‌شود كه میزان افت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه را بررسی و در ضمن مقایسه‌‌ای بین دختران و پسران از جهت میزان و چگونگی روند آن صورت پذیرد. چرا كه گفته‌های مدیران، دبیران، خود دانش‌آموزان و شواهد دیگر از جمله نتایج امتحانات (كارنامه) دانش‌آموزان در این زمینه بیانگر این است كه سالانه صدها نفر در همین مقطع دچار افت تحصیلی و در نهایت، ترك تحصیل می‌شوند و این موضوع در یك شهر نسبتا كوچك،‌مشكل بزرگی را برای جامعه و نظام اجتماعی كل به وجود آورده و پیامدهای زیادی از جنبه‌های مختلف ببار می‌‌آورد. خصوصا از جنبه‌های مختلف رفتاری كه باعث انواع انحرافات، كجرویها، ناهنجاریها و جرمها شده و یا تن دادن به انواع كارهای ساده با مزد ناچیز و توهین‌های زیاد از عوارض دیگر این بیكاری است بنابراین می‌توان مفهوم « افت تحصیلی» را كه از متن نظام بزرگی به نام نظام آموزش و پرورش بر می‌خیزد،یك مشكل، درد اجتماعی و در نهایت یك مسأله اجتماعی دانست كه باید در مورد آن بررسی عمیق صورت گرفته و راه‌حلهای ممكن را برای رفع این معضل ارائه داد.

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

در عصری كه اطلاعات فراگیر شده است، افراد لاجرم در صحنه ارتباط متقابل اجتماعی و زیستن در حال و رفتن به آینده، ضروری می‌بینند كه بخشی از آن اطلاعات را در حد نیاز كسب نمایند. و در جهان تكنولوژی نوین با فرهنگهای متنوع و متفاوت، دانش و اطلاعات، آگاهیها و اندیشه‌های زآینده و مولد، فرهنگ خوب زیستن و ارزشهای ملی و انسانی و جامعه پذیری سالم، یعنی نوعی تطابق مثبت و سازنده باید به نسلهای بعد منتقل شود و همچنین آماده سازی نسلهای آتی برای ساختن آینده‌ای ایده‌آل، كه سرنوشت چنین جامعه‌ای را خود در دست داشته باشند پس كدام نهاد و سازمان بهتر از آموزش و پرورش خصوصاً در عصر جدید می‌تواند این نقشها و وظایف مهم را عهده‌دار شود.

آموزش و پرورش كشور ما میلیونها دانش آموز از مقطع ابتدایی تا متوسطه را در زیر چتر خود جمع كرده و با صرف هزینه‌های زیاد و بكارگیری مربیان، معلمان و امكانات آموزشی و غیره اجرای وظایف مهم و خطیر ذكر شده را عهده دار شده‌اند تا بتوانند كودكان و نوجوانان امروز را سالم، كارآمد و موفق از متن نظام به جامعه كشیده و آنها را قادر نمایند تا در سطح جهانی پابه‌پای پیشرفت علم و تكنولوژی و برای رفع نیازهای واقعی انسانها چه در سطح ملی و فراملی حركت نمایند و جامعه كشور خود را در عرصه جهانی پایدار و سرافراز سازند.

ولی می‌بینیم كه چگونه پس از گذشت یك سال در مقطع مختلف تحصیلی، عده‌ای از دانش آموزان به علل مختلف در تحصیل علم و دانش از حد متوسط كل دانش آموزان تنزل كرده، در جا می‌زنند، یا مجبور به تكرار پایه می‌شوند یا مردود شده و در نهایت از ادامه تحصیل در كلاس درس خودداری می‌كنند و دچار تحصیل می‌شوند. دانش آموزان بخش وسیعی از عناصر تشكیل دهنده نظام آموزش و پرورش می‌باشند.

یكی از مهمترین مسائل اجتماعی در میان دانش آموزان در نظام آموزشی و پرورش، بحث «تكرار پایه» است كه مستلزم سرمایه گذاریهای اضافی زیادی است. بحث تكرار پایه در نظام آموزش و پرورش بحث جدیدی نیست. پدیده‌ای است كه از دهها سال قبل در نظام‌های آموزشی وجود داشته است، روندی كه ما از آن به عنوان «افت تحصیلی» یاد می‌كنیم.

وظیفه اصلی آموزش و پرورش تعلیم و تربیت است و تعلیم و تربیت از دیدگاه اقتصادی نوعی سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. لذا باید در صدد بود تا چنین سرمایه‌گذاری عظیمی كه بخش عمده‌ای از سرمایه‌های كشور را به خود اختصاص می‌دهد. صحیح برنامه ریزی گردد تا ضایعات آن به حد اقل برسد. بدین جهت هر گونه ضایعه‌ای كه موجب تلف شدن سرمایه شود و نتیجه مطلوب از آن به دست نیاید «افت» نامیده می‌شود. چرا كه هر ساله دهها میلیاردها ریال بودجه كشور را به هدر می‌دهد و نیروهای بالقوه انسان جامعه را از آموزش و پرورش خارج می‌كند و به این ترتیب عظیم ترین سرمایه‌های جامعه كه همان نیروهای انسانی بی‌ثمر می‌ماند.

ریشه‌های این مشكل و مساله بزرگ و حاد از كجاست؟ آیا این یك مشكل درون سازمانی است یعنی از متن و درون نظام آموزش برخواسته است، یعنی نظام آموزش نمی‌تواند با برنامه‌ها، اصول و قواعد داخلی خود، چگونه این دانش آموزان را بر اساس نیازهای روز جامعه تربیت كند یا مشكل برون سازمانی است، یعنی از سطح علمی و معرفتی كل جامعه و نهادینه نشدن تحصیل علم. وضع نابهنجار و نامطلوب سیستم اقتصادی و طبقاتی جامعه‌ها و یا تركیبی از آنها ناشی می‌شود؟

می‌بینیم مشكلات آموزش و پرورش از جمله مساله «افت تحصیلی» به حدی بغرنج شده است كه هر ساله دهها و صدها كتاب و مجله و نشریه در جهان، خصوصاً در ایران در این مورد چاپ شده است و سمینار‌های مختلف كه غالباً جامعه‌شناسان و روانشناسان را به بررسی و تجریه و تحلیل و ارائه راه‌حل‌ دعوت می‌نمایند برگزار می‌شود، پس به نظر محقق، انتخاب موضوع آنقدر اهمیت داشته است كه به بررسی علل و عوامل عمده آن كه موجب عدم كارایی نظام آموزشی و پرورش كشور شده و سبب اتلاف و هدر رفتن سرمایه‌های مادی و معنوی یك ملت می‌شود، پرداخته شود و با ارائه راه‌حل برخواسته از متن فرهنگ و ارزشهای ملی و دینی كشورمان هشداری برای مسئولین و دست‌اندركاران سازمان تعلیم و تربیت و دولت مجری قوانین باشد تا بتوانند با تصحیح و تقویت برنامه‌های آموزشی جدید، چنین بحرانی را از جامعه ما بزدایند و با تقویت انگیزه تحصیل علم در اندیشه‌های نسل جوان، جامعه را به سوی پیشرفت واقعی و تمدن حقیقی سوق دهند.

 

1-4- اهداف تحقیق

هر پژوهش و تحقیقی برای رسیدن به هدف و مقصود خاصی صورت می گیرد. این هدف غالباً خود را در قالب پرسش آغازین نمودار می‌سازد و از طریق بیان آن آشكار می‌شود. در مراحل قبل این تحقیق موضوع كلی و سوال كلی آشكار شده و این موضوع كلی به صورت یك عنوان مشخص و روشن بیان شده است. سوال اصلی و آغازین تحقیق كه همان عنوان تحقیق بود، در مورد «افت تحصیلی» دانش آموزان ذكر شده است. با بررسی دقیق موضوع و عنوان تحقیق دریافتن اهمیت و ضرورت آن اهداف مهمی را می‌توان از درون آن تشخیص داد. نظر به اینكه خود محقق از دبیران سازمان بزرگ آموزش و پرورش كشور بوده، طی سالها تدریس در مدارس روستایی و شهری با مشكلات و نیازهای دانش‌آموزان، مدرسان و دیگر كاركنان اداری آن سازمان تا حدی آشنا شده با انتخاب چنین موضوعی و تحقیق درباره آن مسلماً اهدافی چند را به شرح زیر در نظر داشته است.

گر چه اهداف زیادی را می‌توان جهت تحقیق در پدیده افت تحصیلی برشمرد، ولی می‌توان این اهداف را به دو صورت كلی و ویژه تقسیم كرد:

1- اهداف كلی 2- اهداف ویژه

«اهداف كلی مستقیماً از مساله پژوهش مشتق می‌شود، در واقع یكی از اهداف كلی، خود موضوع تحقیق است كه معلوم می‌دارد پژوهش چه چیزی را دنبال می‌كند و یا قصد تعیین آن را دارد. اهداف ویژه تحقیق هم اصولاً از مساله پژوهش و اهداف كلی آن نشأت می‌گیرد و می‌توان آن را «خرده مساله پژوهش» نامید. محقق، با بیان این اهداف دقیقاً تصریح می‌كند كه در این تحقیق چه انجام می‌شود و چه انجام نمی‌شود.»(خاكی، 1382، 29)

این تحقیق صرفاً در شهرستان آمل در استان مازنداران انجام می‌شود. سپس اهداف آن چه كلی و چه جزئی هماهنگ با این شهرستان می‌باشد.

 

اهداف كلی

1- كشف رابطه بین عوامل جامعه شناختی با پدیده افت تحصیلی در دوره متوسطه

2- شناخت میزان تاثیر عوامل جامعه شناختی در تاثیر گذاری بر افت تحصیلی

3- آگاهی بر روند و جریان پدیده افت تحصیلی از سال 1375 تا 1383 به صورت كلی

4- مقایسه تطبیقی جریان و روند افت تحصیلی بین دختران و پسران در مقطع متوسطه از سال 75 تا 83

5- ارائه راهكارهای صحیح بر اساس ارزشها و هنجارهای ملی و دینی كشور ما برای بهبود این وضعیت

 

اهداف ویژه تحقیق

1- آشنا ساختن مدیران، دبیران و مربیان آموزشی و تربیتی با عوامل اجتماعی كشف شده در رابطه با «افت تحصیلی» دانش‌آموزان.

2- برخورد قاطعانه و اصولی مسئولین نظام با عوامل شناخته شده افت تحصیلی به ترتیب اهمیت و اولویت در حد امكان.

3- شناخت عوامل اجتماعی مشترك در افت تحصیلی دختران و پسران دوره متوسطه.

4- ارائه یك مدل تحلیلی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه ما را در رابطه با افت تحصیلی.

5- آشنا ساختن دانش‌آموز دختر دوره متوسطه با عوامل اجتماعی  افت تحصیلی برای بهبود وضعیت درسی آنها.

6- آشنا ساختن دانش‌آموز پسر مقطع متوسطه با عوامل اجتماعی افت تحصیلی جهت بهبود وضعیت درسی آنان.

7- ارائه راه ‌حلهایی به مسؤولین نظام آمورش پرورش بر اساس شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه ما.

8- ارائه پیشنهاد و راهنمایی‌های لازم به والدین جهت كمك به وضعیت درسی دانش‌آموزان.

فرضیه دوم : بین میزان تأثیرپذیری خودپنداره با مشاوره گروهی به شیوه مراجع

محوری وسطح سواد رابطه وجود دارد.

فرضیه سوم : بین میزان تأثیرپذیری خودپنداره با مشاوره گروهی به شیوه مراجع

محوری ودرآمد رابطه وجود دارد.

فرضیه چهارم : بین میزان تأثیرپذیری خودپنداره با مشاوره گروهی به شیوه مراجع

محوری وسن رابطه وجود دارد.

فرضیه پنجم : بین میزان تأثیرپذیری خودپنداره با مشاوره گروهی به شیوه مراجع

محوری وطلاق والدین رابطه وجود دارد.

این پژوهش آزمایشی است وجامعه آماری آن کلیه نوجوانان بزهکار هستند که درکانون اصلاح وتربیت استان بوشهر نگه داری می شوند از16 نوجوان بزهکاری که دراین مرکز حضورداشتند 8 نفربه عنوان گروه شاهد و8 نفر آزمایش تقسیم شدند. ابتدا پیش آزمون برای هردوگروه اجرا شد وبعد ازاجرای پیش آزمون اعضای گروه

آزمایش در7 جلسه وبه مدت 60 دقیقه مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری انجام شد وسپس پس آزمون برای هردوگروه اجرا شد. ابزار اندازه گیری دراین تحقیق پرسشنامه خودپنداره راجرزبود.داده های حاصل بوسیله آزمون t مستقل وضریب همبستگی پیرسون واسپیرمن براون مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت.نتایج واطلاعات بدست آمده نشان می دهد که بین دوگروه آزمایش وشاهد درعامل خودپنداره تفاوت معنا داری وجود دارد.

 

 

 

فصل اول

 

 

کلیات تحقیق

 

مقدمه

انسان موجودی است که اعمال و رفتارهای او متأثر از آداب و رسوم و قوانین

اجتماعی است. انسان بدون تعلق به گروه، احساس امنیت نمی کند و به تنهایی برای

استفاده از طبیعت به منظور ارضای نیازهایش توان کافی ندارد. به گفته مورینو

انسان در گروه متولد می شود. در گروه بیمار می شود و در گروه درمان می شود.

(شفیع آبادی  ۱۳۸۱)

انسان خواه بر اساس مبانی فطری و آفرینشی  و خواه بر اساس اکتساب موجودی

اجتماعی و مدنی است. او برای تداوم حیات و گذراندن زندگی روزمره نیاز به

کسانی دارد که با آنها حرف بزند، درد دل کند، تبادل نظر نماید و از آنها جهت حفظ

و صیانت وجود و رسیدن به رشد بهره گیرد. (قائمی  ۱۳۷۱)

یکی از مهمترین مسائل و مشکلات اجتماعی روزمره در جوامع گوناگون،

 

ناهنجاریهای رفتاری و روانی و روشهای مقابله با آنهاست. در این مسأله که بهداشت روانی، پیشگیری و درمان اختلالات و نابهنجاریهای رفتاری روزبه روز اهمیت بیشتری در جهان کنونی می یابد تردیدی وجود ندارد. متأسفانه وسایل و امکانات پیشگیری و درمانی بسیار ناچیز بوده به هیچ روی کفاف و تقاضاهای رو به رشد محیطی را نمی دهد. تراکم جمعیت درمراکز مشاوره و کلینیک های روانی اغلب آنچنان است که درمان را برای مدتی به تعویق می اندازد، در حالیکه افرادی  که دچار موقعیتهای بحرانی هستند درست در لحظه بحران به کمک نیاز دارند. علاوه بر این گاه  یک مشکل جزئی شخصیتی که رفع آن مستلزم آگاهی های مقدماتی و کوششهای  ابتدایی است، بر اثر مرور زمان به یک مشکل حاد و مزمن بدل خواهد شد. متأسفانه این مسأله، بخصوص در مورد طبقات غیر مرفه جامعه بیشتر صادق است.( نوابی نژاد ۱۳۷۱)

دوران نوجوانی یکی از بحرانی ترین دوران زندگی فرد است. نوجوان از

 

مرزکودکی گذشته و وارد مرحله نوینی شده است ورود به دوره نوجوانی فرد را با مشکلات فراوانی دست به گریبان می کند. فرآیند بلوغ یکی از بحرانی ترین دوره های زندگی هر فرد است. استانلی هال که به پدرروانشناسی بلوغ معروف است این مرحله را مرحله طوفان و فشار می نامد.نوجوان در این دوره تمایلات وخواهشهای متضادی دارد وخودخواهی کودکانه رابا نوع پرستی خیرخواهانه درمی آمیزد. روسو نیزدوره بلوغ را تولد مجدد می داند واعتقاد داشت وقتی که فرد به دوره بلوغ می رسد مثل این است که فرد دیگری با خصوصیات روانی و بدنی متفاوتی در وی بوجود می آید. (احمدی ۱۳۷۱)

هدف رویکرد مراجع محوری با سایر رویکردهای سنتی تفاوت دارد.هدف این رویکرد معطوف به استقلال بیشتر و یکپارچگی شخصیت افراد است.دراین شیوه به جای تمرکزروی مشکل روی خود فرد تمرکز می شود. راجرز درسال ۱۹۷۷ اظهار کرد که هدف درمانگر حل مشکل نیست بلکه کمک به مراجع جهت رشد و رسیدن به اهدافش است، در نتیجه این امر افراد بهتر می توانند با مشکلاتی که دارند یا درآینده برایشان رخ خواهد داد مقابله نمایند. راجرزدرسال ۱۹۶۱ هم اظهار داشت افرادی که برای روان درمانی واستفاده از خدمات مشاوره ای به مشاوران مراجعه می کنند اغلب می خواهند به این سؤال پاسخ دهند که من چگونه می توانم خود واقعی ام را بهبود ببخشم؟ من چگونه می توانم از خود واقعی ام آن طورکه هست حمایت کنم؟ (کوری ۲۰۰۱)

خودپنداره دید جامع فرد درباره خودش است. (هاماچک ۱۹۷۸ ) اگر ما بتوانیم فرد را در وضعیتی قرار دهیم که کاملاً درتوصیف خودش آزاد،بازودقیق باشد ونتیجه این توصیف کلماتی چون باهوش، سختکوش، دلسوز،بالغ، مسئول ومانند اینها باشدعصاره خودپنداره او را بدست آورده ایم.خودپندارثابت و تغییرناپذیر نیست.(هاماچک ۱۹۸۸) بلکه با تجربه افراد و تفسیر دیگران از آن تجربه شکل می گیرد.

اعتقادی که درنتیجه تجربه برای فرد بوجود می آید مبنای نگاه او به خودش می شود. خودپنداره فقط توصیف خویشتن نیست درحالیکه تجارب افراد به شکل گیری خودپنداره ایشان کمک می کند، تصویر ایشان از خودشان نیز درنوع تجاربی که

خواهند داشت تأثیر می گذارد. (دوک ولگت ۱۹۸۸ )

درسالهای اخیر کارول دوک و آلن لگت (۱۹۸۸ ) دیدگاهی شناختی تر درباره خودپنداره عرضه کردند از نظر آن دو، خودپنداره به نگرش افراد وخصوصیات شخصیتیشان مثل( هوش، همدلی، یکپارچگی) وابسته است. ایشان دارای نظریه هایی درباره خودشان هستند.آنها استدلال می کنند که مردم دو نوع دید درباره خصوصیات شخصی خویش دارند: وجود مداروافزایشی. کودکانی که نظریه وجود مدار دارند معتقدند که خصوصیات شخصی ایشان مانند هوش ثابت وتغییرناپذیر است. کودکانی که نظریه افزایشی دارند معتقدند که خصوصیات ایشان انعطاف پذیر فزاینده و دارای  یک کیفیتی مهارپذیراست.

 

بیان مسئله

زندگی آرام و بی دغدغه کودکی با فرارسیدن دوران بلوغ به یکباره دگرگون می شود ابتدا نوجوان پنداره ذهنی بخصوص از خود کسب می کند. این پندار ذهنی باتصویری که فرد از خودش در واقعیت پیدا می کند متفاوت است که شامل برداشت جسمی وخصوصیات روانی است.همانطور که پیداست بحران بلوغ تغییراتی را در کل شخصیت نوجوان ایجاد می کند به این نحوکه :

۱) جنبه های انفعالی و عاطفی شخصیت به سرعت رشد می کنند و گسترش می یابند به نحوی که کل شخصیت فرد را فرا می گیرد.

۲) حیات روانی کم و بیش آشکار می شود ودررفتارواعمال مختلف بروزمی کند وخودپنداره نوجوان شکل می گیرد.

۳) نوجوان به شدت گرایش پیدا می کند که وارد گروههای همسالان شود.

دوره نوجوانی به خاطر تحولات بلوغ و ارزشها وبحران خودپنداره وارد مرحله ای

است که درآن بزه بیشتر اتفاق می افتد وآمار نیز این ادعا را تأیید می کند.بزهکاری نوجوانان از این جهت چشمگیر است که آنها نیروی فوق العاده ای دارند که می توانند آن را براساس خودپنداره شان درهرجهت که می خواهند هدایت کنند. آشکارا پیداست که درصورت منفی بودن این نیروها می توانند خطر جدی برای آنها وجامعه بوجود آورند. (احمدی ۱۳۷۱ )

بزهکاری را نمی توان مختص به طبقه خاصی دانست آنچه مسلم است بزهکاری در تمام طبقات وجود دارد اما میزان آن در طبقات متغیر است.جامعه شناسان علل بزهکاری را در وضعیت نابسامان اقتصادی واجتماعی می دانند. مشاوران وروانشناسان علل بزهکاری را در خصوصیات شخصیتی،روانی وخودپنداره جستجو می کنند. (موون ۲۰۰۲ )

محققین دراین تحقیق درنظر دارند به جواب این سؤال که آیا با مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری که فرضیات و اساس آن نظریه برپایه احترام واعتماد به قابلیتهای افراد جهت رشد و رسیدن به یکپارچگی است. می توان به تغییر خودپنداره نوجوانان بزهکار مؤفق شد؟

خودپنداره متغیری است که در تعاملات بین فردی و بخصوص تحت تأثیر واکنش های دیگران به رفتارهای فرد شکل می گیرد وقابل انتظار است که ازطریق مشاوره با سبک ها و شیوه های متفاوت نیز با میزان ها ودرجات مختلف تأثیر بپذیرد وتردیدی نیست که عزت نفس وخودپنداره دربین افراد بزهکار آسیب دیده باشد ومطمئناً رفتارهای بزهکارانه نیز تحت تأثیر خودپنداره فرد خواهند بود.بر این اساس پژوهش حاضر میزان اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری را در میزان خودپنداره نوجوانان بزهکار مورد مطالعه قرار می دهد.

راسکین در ارائه دلایل بزهکاری وارتباط آن اینگونه می گوید که توقع بیش ازحد وغیرمعمول والدین ازفرزندان موجب کشمکش درونی واحساس گناه وستیزه جویی فرزندان می شود واصول تربیتی غلط وغیرمنطقی در خانواده منجر به شکل گیری خودپنداره ضعیف در نوجوانان می شود.(بوزارت ۲۰۰۲)

دراوایل دهه (۱۹۹۰ ) استانلی هال بر اساس مطالعات خود با عده کثیری ازنوجوانان به این نتیجه رسید که مرحله نوجوانی دوره ای است که درآن فرد دارای جنبه های افراطی و اغراق آمیز دررفتار خود می شود و ازمشخصات آن طوفان وفشار هیجان است. (چاپمن ۱۹۹۶ )

همراه با تغییرات جسمانی در نوجوانان یک سلسله دگرگونیها در احساسات وعواطف وتمایلات وخواسته ها،تصورات وتخیلات بوجود می آید و توازن دوران نوجوانی وکودکی رابرهم می زند.با احتمال بروزاختلالات رفتاری دراین دوره افزایش می بخشد.انتقال موفقیت آمیزازدوره کودکی به دوره نوجوانی که به تغییر درمفهوم«خودپنداره» نیاز اساسی دارد.نوجوان برای انطباق خود با محیط و شناخت انتظارات ازاطرافیان به شدت به راهنمایی افرادی آگاه وبصیر نیاز دارد.بزهکاری نوجوانان باعوامل اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی ارتباط دارد وشیوع آن درپسران بیش ازدختران است.بزهکاری نوجوانان یک اختلال عاطفی،اجتماعی به حساب می آید واقدام به عملی است که نوجوانان را ارضا می کند ولی مورد پسند جامعه نیست. (شفیع آبادی ۱۳۷۵ )

 

سؤال پژوهش

1) آیا مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری درتغییر خودپنداره نوجوانان بزهکار مؤثر است؟

2) آیا مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری درتغییر خودپنداره نوجوانان بزهکاربا سواد بالا نیز مؤثر است؟

3) آیا مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری درتغییر خودپنداره نوجوانان بزهکاربا سطح مالی بالا مؤثر است؟

4) آیا مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری درتغییر خودپنداره نوجوانان بزهکاربا سطح مالی پائین مؤثر است؟

5) آیا مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری درتغییر خودپنداره نوجوانان بزهکاربا سطح سواد پائین مؤثر است؟

6) آیا مشاوره گروهی به شیوه مراجع محوری درتغییر خودپنداره دختران نوجوان بزهکار مؤثر است؟

اهمیت و ضرورت مساله                             5

فرضیه های تحقیق                                 6

هدف تحقیق                                       8

فصل دوم (ادبیات….)                                9

پیشینه نظری                                     10

فصل سوم (روش شناسی…)                              42

جامعه آماری                                     43

ابزار پژوهش                                     43

روش نمونه گیری                                  45

روش آماری                                       46

فصل چهارم (تجزیه و…)                              47

فصل پنجم (بحث و…)                                 58

محدودیتهای پژوهش                                60

پیشنهادات                                       61

منابع                                           62  

 

چکیده :

 پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطۀ اضطراب و انگیزۀ پیشرفت در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور قزوین اجرا شده است.

جامعۀ آماری تحقیق حاضر شامل دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور قزوین می باشد. نمونۀ آماری این تحقیق عبارت بوده از 30 دانشجوی دختر و 30 دانشجوی پسر این دانشگاه که با استفاده از روش نمونه گیری قابل دسترس انتخاب شده اند. ابزاری که برای اجرای این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است دو پرسشنامۀ انگیزه ی پیشرفت هرمنس و اضطراب سنج کتل می باشد.

برای محاسبۀ آزمون از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T استفاده شده است بعد از محاسبات آماری نتایج ذیل به دست آمده است :

با توجه به محاسبۀ ضریب همبستگی پیرسون در فرضیۀ 3 فرضیه صفر رد می شود و فرضیۀ محقق تائید می شود. بنابراین بین انگیزه پیشرفت در پسران و اضطراب رابطۀ معناداری وجود دارد و در فرضیۀ 4 فرضیۀ صفر رد می شود. بنابراین بین انگیزه پیشرفت در دختران و اضطراب تفاوت معناداری وجود دارد.

پس نتیجه می گیریم که بین انگیزۀ پیشرفت و اضطراب رابطۀ معناداری وجود دارد و اضطراب ممکن است در انگیزۀ دانشجویان تأثیر به سزایی داشته باشد.

و با توجه به محاسبۀ آزمون T استودنت در مقایسۀ دو گروه مستقل انگیزۀ و پیشرفت در دختران و پسران نتیجۀ به دست آمده نشان گر این است که فرضیۀ صفر تائید می شود و فرض پژوهش رد می شود.

 

فصل اول

 

كلیات تحقیق

 

 

 مقدمه :

 اضطراب نقش عمده ای در بین آسیب های روانی بازی می کند در فهم و رشد شخصیت نیز کمک زیادی می نماید. اضطراب معمولاً نقش مهمی در رشد

 طبیعی و نیز در فرایندهای فرضی در تمام سنین عمر بر عهده دارد.

از عمر روان شناسی به شکل علمی و منظم فقط حدود یک قرن می گذرد ولی رشد آن در چند سال اخیر اعجاب آور بوده است. این رشته همانند علوم دیگر همزمان با ازدیاد روزافزون دانش رشته های تخصصی به وجود آمده و امروزه در آمریکا حدود 20 بخش دارد. نوجوانان و جوانان قشر عظیمی از جمعیت کشورها به ویژه کشور ما را تشکیل می دهند که در پویایی و تداوم حیات اجتماعی یک ملت و رشد و پیشرفت همه جانبه آن نقش بسزایی دارد. نظریه های متنوع و مختلفی در مورد چگونگی شکل گیری و بروز این عامل یعنی اضطراب و عوامل تشکیل دهندۀ آن ارائه شده است. اکثر انسانها با مشکل اضطراب سرکار دارند و در این راستا نیز دانشجویان مشکلات به خصوصی دارند که اضطراب تنها یکی از مشکلات روانی است در این تحقیق سعی می شود رابطۀ بین اضطراب و انگیزۀ پیشرفت بررسی شود و راه حلهای مناسب برای کنترل اضطراب و تقلیل آن عرضه گردد با این نظر که آگاهی والدین و مربیان در این رابطه می تواند راهگشا و کمک کننده باشد.

به اعتقاد روان شناسان انگیزۀ پیشرفت میل اشتیاق یا تلاش و کوششی است که فرد برای دستیابی به یک هدف و یا تسلط بر روی اشیاء و امور و یا افراد و اندیشه ها و رسیدن به یک معیار متعالی از خود ابراز می دارد.

انگیزۀ پیشرفت لزوماً برای پیشرفتهای مشهود مانند کسب نمرات بالا در آزمونها مقامهای مورد قبول اجتماعی یا حقوق و دستمزد بالا نیز با وجود آنکه انگیزه پیشرفت دارای برنامه ریزی و کوشش در راه تعالی و کمال است نگرش به سوی موفقیت است اهمیت دارد نه خود موفقیت. انگیزۀ پیشرفت ممکن است گسترۀ وسیعی از فعالیتها را در بر بگیرد و خود را در مشاغل و محلهای مختلفی مطرح سازد. (محمد پارسا، 1375 ، ص 103 )

اتکینسون[1] از محققینی است که انگیزه پیشرفت را با الگوی جدیدی مطرح کرده است وی انگیزۀ پیشرفت را مرکب دو جزء «امید به موفقیت و ترس از شکست» دانست.

رفتار پیشرفتمندانه تابع چگونگی جمع این دو جزء است : اتکینسون سعی کرده است با علائم و روابط ریاضی نظریۀ خودش را بیان کند. مقولۀ انگیزۀ پیشرفت و ارتباط آن با جنسیت بحث دامنه داری است.

به دلیل اهمیت موضوع این پژوهش بر آن است تا تحت عنوان بررسی رابطۀ بین انگیزۀ پیشرفت و اضطراب به این پرسش پاسخ دهد که آیا بین انگیزۀ پیشرفت و اضطراب دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور قزوین رابطه وجود دارد یا نه.

بیان مسأله :

 هر انسانی برای رسیدن به هدف و مقصد خود تلاش می کند در ضمن این کوشش ها و تلاش ها با موفقیت و شکست نیز مواجه می شود. عده ای پس از یک بار چشیدن طمع شکست ناامید و مضطرب می شود و دست از تلاش بر می دارند و از ادامۀ فعالیت باز می مانند و در مقابل دسته ای هستند که شکست را پلی برای رسیدن به پیروزی تلقی می کنند و هیچگاه واژۀ منفی به کار نمی برند. افرادی که برای انگیزۀ پیشرفت در سطح بالا قرار دارند به خود تفوق و اعتلاء علاقه مندند به مزایای وابستۀ آنها.

اضطراب جزء شناختی مبهم و از نظر ذهنی نامتمرکز است بجای وقوف به خطری روشن و شناخته شدۀ شخص از احساس نگرانی در رنج است تفکر غالب این است که چیزی وحشتناک در حال وقوع است اضطراب شدید و مقاوم گسلندۀ فعالیتهای زندگی بهنجار است که از اختلال اضطرابی حکایت می کند. به طوری که در شخص نوروتیک اضطراب سبب می شود تا فرد مضطرب از ابراز تمایلات و عواطف و افکار خود در هر شرایطی امتناع ورزد. نتیجه می گیریم که یکی دیگر از هدفهای روان درمانی کاستن اضطراب در فرد مضطرب است که این می تواند با بالا رفتن انگیزه پیشرفت در فرد دچار اضطراب کمک بسزایی داشته باشد. به این معنی که نوع توجه به پیشرفت انگیزه آن در جهت مثبت می تواند باعث کاهش اختلالان روانی گردد.

اهمیت و ضرورت مسأله :

 اکثر صاحب نظران وجود اضطراب را در کاهش انگیزۀ پیشرفت مؤثر می دانند. نکتۀ قابل تأسف این است که اضطراب انگیزه را در دانشجویان کاهش می دهند. اکثر صاحب نظران در پی راه حلی برای کاهش اضطراب دانشجویان دختر و پسر هستند. انگیزۀ پیشرفت قادر است دانشجویان را برای درس خواندن برانگیزد.

تحقیقات نشان می دهد که انگیزۀ پیشرفت می تواند یادگیری را تسهیل کند. افرادی که دارای انگیزۀ پیشرفت بیشتری بودند با کوشش و جدیت بیشتری به امر تسهیل پرداختند این افراد در هر جا و سازمانی مشغول به کار شوند موجب پیشرفت آن سازمان می گردند. مک کلرلند نشان داده است جوامعی که دارای اوج و انحطاط بوده اند عطش میزان انگیزۀ پیشرفت در آن جامعه بوده است. به هرحال تحقیقات او ثابت کرد که انسانها هستند که تاریخ را می سازند و نه این که تاریخ انسان را بسازد.

با توجه به مطالب بیان شده به اهمیت و انگیزۀ پیشرفت و اضطراب پی برده و درصدد هستیم که ارتباط بین این دو را بسنجیم.

فرضیه های تحقیق :

 1 ) بین انگیزه پیشرفت و اضطراب رابطه وجود دارد.

2 ) انگیزه و پیشرفت دانشجویان دختر و پسر متفاوت است.

3 ) میزان اضطراب دانشجویان دختر و پسر متفاوت است.

تعاریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات :

 انگیزۀ پیشرفت[2] : انگیزه ایست که درونی در فرد برای به پایان رساندن موفقیت آمیز که یک تکلیف، رسیدن به یک هدف یا دستیابی به درجۀ معنی از شایستگی در یک کار.

تعریف عملیاتی انگیزه پیشرفت : عبارت است نمره ای است که آزمودنی ها از آزمون انگیزه پیشرفت به دست آورده است.

انگیزه پیشرفت در تحقیق حاضر نمره ای است که آزمودنی ها در آزمون انگیزه پیشرفت هرمس کسب می کنند.

اضطراب : کلمه ای مشتق از لغت لاتین (stringer) به معنی سختی کشیدن است و در قرن هفده ام برای تشریح یا محنت به کار برده می شود و در اواخر قرن هجده ام دلالت برنید و فشار کوشش و سختی می کند. که متوجه فردی یا عضوی یا نیروی روانی او می شود.

(ساراسون) از اضطراب این گونه تعریف نمود : اضطراب یک نوع اشتغال ذهنی است که با خودشکاکی و خود کم بینی مشخص می شود. (نوایی نژاد، 72 ).

پیاژه : اضطراب عبارتند از یک ناراحتی بدنی و روانی که از احساس قریب الوقوع بودن یک خطر پدید می آید و نشانۀ آن ترس عمیق و مبهمی است که می تواند از دلواپسی به وحشت ناگهانی تغییر یابد.

فرویر : اضطراب حالت عاطفی نامطلوبی است که تا تغییرات پسیکو فیزیولوژیک در پاسخ به یک تعارض درون روانی همراه می باشد.

تعریف عملیاتی اضطراب : در تحقیق حاصل نمرات ناشی از آزمون اضطراب حاضر منظور از اضطراب نمره است که آزمودنی ها در آزمون اضطراب کتل کسب می کنند.

فرضیه ها :

 متغیر مستقل : اضطراب متغیر ملاک

متغیر وابسته : انگیزۀ پیشرفت

متغیر دخالت هنده (مداخله گر) : جنسیت

 

 

هدف تحقیق :

 1 ) تعیین رابطه اضطراب و انگیزه پیشرفت در دانشجویان.

2 ) تعیین تفاوت میزان اضطراب در بین دانشجویان دختر و پسر.

3 ) تضمین تفاوت انگیزه پیشرفت دانشجویان دختر و پسر.

هدف از تحقیق حاضر:

1 ) تعیین رابطه اضطراب و انگیزه پیشرفت در دانشجویان.

2 ) تعیین تفاوت اضطراب در بین دختران و پسران و تعیین تفاوت و انگیزه پیشرفت در بین دختران و پسران.

 

فرضیه های تحقیق                                9

متغیرهای تحقیق                                 10

تعاریف واژه ها و اصطلاحات                           11

فصل دوم :                                  13

 مبانی نظری و تئوریک                            14

اصول رشد شناختی                             15

شناخت اجتماعی و واکنش های عاطفی                    24

استنباط كودك از دیگران                          25

فرآیندهای تغییر رشدی                            33

نظریه کلبرگ                                 37

« فهرست مطالب »

عنوان                                                                                               صفحه

قضاوت های اخلاقی اجتماعی                        42

استدلال و رفتار اخلاقی                           43

اقسام تربیت                                46

عوامل تربیت                                48

تربیت بدنی                                     52

تربیت هماهنگ                               60

فصل سوم :                                  66

 روش تحقیق                               67

جامعه                                   68

نمونه آماری                                    69

ابزار گردآوری اطلاعات                           71

روش جمع آوری اطلاعات                        72

روش آماری                               73

فصل چهارم :                                74

 تحلیل توصیفی داده ها                               75

« فهرست مطالب »

عنوان                                                                                               صفحه

توضیح جدول خام داده ها                         76

آمار استنباطی                               79

نمایش نموداری آمار استنباطی                        80

فصل پنجم :                                 83

 نتیجه گیری                                     84

محدودیت های تحقیق                              85

پیشنهادات                                  87

پرسشنامه

منابع و مأخذ                                89

 

چکیده :

همواره تربیت و اداره فرزندان برای نسل آدمی از بزرگترین دغدغه های دیرین و نیز از مهمترین شاخص های تربیتی آدمی در طول تاریخ بوده است.

تربیت و تعلیم و اداره فرزندان جزء خصوصیات فطری و نهادی انسانها بوده و هست و بدین معنی نیست که هر قدم و خانواده و هر جامعه ای که دیندار نیست و به باورهای دینی نرسیده حتماً به تربیت فرزندان و بچه ها هم اقدام نمی کند. هرگز چنین نبوده، زیرا اگر هم اعتقادی در این زمینه داشته باشیم این است که بشر فطرتاً خداجو بوده و هست و خواهد بود اگر هم در گذشته شریعت و طریقت وجود نداشته ولی در درون و فطرت انسانها دین و دینداری جریان داشته که دلیل این موضوع دریاپرستی و ماه پرستی و خورشید پرستی به عنوان مظاهر الهی شاهد آن بوده ایم. به هر حال پس از اعلان دین های آسمانی نظیر زرتشت و یهود و مسیحیت و بهرحال اسلام تربیت نیز تحت تاثیر آنها قرار گرفت. و مسیحیان و یهودیان و زرتشتیان و هندوها با الهام از دین و باورهای خود در زندگی خانوادگی در نامگذاری بچه ها و تربیت و آموزش ها و حتی نظام ازدواج و غیره دین جای خود را در خانواده ها به خوبی نشان داده است.

در این تحقیق نیز با بسط مسایل دینی و تاثیر دینداری در آموزش و تربیت فرزندان فرضیه تاثیر دینداری در تربیت دینی فرزندان تبیین شده است با شرح مسئله اینکه آیا باورهای دینی و اعتقاد به خدا و پیامبر و وحی و رسالت و مبانی اعتقادی مثل نماز و روزه و فروع دین در تربیت و آموزش فرزندان تاثیر دارد؟ فرض در این تحقیق این است که تربیت دینی در رشد و تعالی فرزندان موثر است.

و خانواده هایی که گرایش و توجه دینی دارند و خانواده هایی که به ارزش های دینی و اعتقادی پای بند هستند در پرورش و تربیت فرزندان موفق بوده و از نظر گرایش فرزندان آنها به گناه و اعتیاد و بزهکاری و خلاف و سرقت و اختلالات دیگر نرخ کمتری نسبت به سایر خانواده ها به خصوص خانواده هایی که گرایش کمتری به دین و دینداری دارند نشان می دهد.

برای جمع آوری یافته ها یک پرسشنامه 10 سوالی در دو قسمت تنظیم کردیم. در 5 سوال اول از فرزندان درباره میزان عملی آنها به شعائر دینی و در 5 سوال دوم نگاه و نظر مردم درباره این افراد را از لحاظ تاثیر تربیتی جویا شدیم.

در واقع بخش اول سوالات باورهای دینی و بخش دوم تربیت دینی را شامل می شد که در 10 سوال طراحی شده  و از 100 نفر در هر 10 سوال پرسش شده و نتایج یافته ها در جدول کلی و خام داده ها آمده است. که در صفحه 77 گزارش شده است.

و در جدول صفحه 88 فرزندان با باورهای مختلف در ده سوال گزارش شده اند. کسانیکه به باورهای دینی معتقد بودند 62% و بی اعتقاد 38% و میزان تربیت آنها نیز که از قسمت دوم پرسشنامه به دست آمده به عنوان y قرار داده و از طریق ضریب همبستگی معنی داری یافته ها را نشان داده ایم.

 

فصل اول :

² مقدمه

² اهمیت و ضرورت

²  اهداف تحقیق

² فرضیه های تحقیق

²  متغیرهای تحقیق

² تعاریف واژه ها و اصطلاحات

 

مقدمه :

 فاقم وجهک للدین حنیفا فطره الله التی فطر الناس علیها لاتبدیل لخلق الله ذلک الدین القیم و لکن اکثر الناس لایعلمون (سوره روم، 30)

آیه ی سی ام سوره روم و ده ها آیه ی دیگر در قرآن نشان می دهد که انسانها فطرتاً خداجو هستند و خداجویی و دینداری و دین خواهی در سرشت و نهاد و ذات انسان ها قرار داده شده است[1].

دین و دینداری به مفهوم ایمان و اعتقاد قلبی به خدا و عوالم غیبی و وجود روح و تسلیم در برابر اوامر و مشیت الهی و قدرت بزرگ و ازلی که قاهر و قادر به جهان محسوس و عوالم دیگر است.

دینداری در خانواده و تربیت فرزندان و آموزش و تربیت مفاهیم زندگی و حتی رشد و بالندگی آنها و پذیرش مواضع و تعالیم آسمانی در لحظه لحظه زندگی جسمانی و روانی و روحانی آنچنان است که به قول سعدی هر نفسی که فرو می رود ممد حیات و چون بر می آید مفرح ذات و در نعمت نفس کشیدن دو شکر واجب است[2].

شاید در هیچ یک از میاخت و قواعد بنیانی موضوع دینداری از همه اصیل تر و حساس تر و حیاتی تر است.

زیرا دین و دینداری در همهی اعصار و زمان ها بنوعی با حیات دنیوی و اخروی جهانیان در ارتباط است.

تعلیم و تربیت چه از نوع کلاسیک و چه از نوع سنّتی در همه ی بخش های زندگی در مورد کودکان و فرزندان کاملاً تأثیر دارد.

اگر نامگذاری فرزدندان و رشد و تعالی آنان و کار کردن و آداب رفتاری و اجتماعی آنان و قوای درونی و بیرونی فرزندان را در وارتباط با مردم تحلیل کنیم و اگر لحظه لحظه افکار و اندیشه ها و پندارهای آنان را تصور کنیم، آموزه ها و دستورات دینی و آسمانی در آن ها تأثیر دارد. هر چند ممکن است گاهی این تأثیرات منفی و زیان بار باشد. و گاهی باورهای اعتقادی با عنوان و نیّت تکامل و سازندگی باعث ایجاد اختلال و برآموزی ها و بدبختی ها در فاراد و فرزندان گردد. ولی بطور کلی در بررسی کلّی و اجتماعی آموزه ها و باورهای دینی و دینداری در تربیت و آموزش فرزندان اثرات مثبت و سازنده دارند که همین تحقیق به موارد گوناگون آن اشاره می کنیم.

 

 

«کلیّات»

«بیان مسئله»

خوشبختانه در امر تربیت و آموزش و حتی پرورش تعاریف و آموزش های متناسب و گوناگونی ارائه شده است.

آموزش در مفاهیم بسیار گسترده و پیچیده از دیدگاه های مختلف روان شناسی پرورشی علی اکبر سیف بصورت کلی بصورت زیر آمده است.

آموزش : انتقال اطلاعات و معلومات از منبع و مربّی و انتقال دهنده به یادگیرنده است[3].

تربیت : برخلاف آموزش هر چند ممکن است از دیدگاه عوام به یک معنی تلقّی شود ولی تربیت مفهوم و معنی فراتر و گسترده تر دارد. تربیت را عده ای پرورش قوای استعدادی، عده ای توانایی حل مسئله متربّیان، عده ای ارائه راه کار ها و راه حل ها برای رسیدن فرد به هدف ذهنی و عده ای کشف استعدادها و خلاقیت ها و باور ساختن آن ها می دانند[4].

و عده ای فراهم کردن امکانات و خدمات در نیل افراد به توانایی ها و استعدادها می دانند.

چنانچه ملاحظه می شود تربیت و آموزش و پرورش هر چند در یک مجموعه تعبیر و تفسیر می شوند ولی دارای معانی و تعاریف متفاوت اما در یک جهت هستند که دانش جویان و صاحب نظران تعلیم و تربیت و حتی والدین و پدر و مادرها در مواجه شدن با بچه ها و فرزندان این واژه ها و اصطلاحات را بکار می بندند. امّا باید گفت که معمولاً :

تربیت به نوع نگرش و راهکارها و نحوه ی ارائه اصول و مبانی آموزش به افراد در جهت رشد و تعالی را شامل می شود[5].

آموزش : نوع و میزان اطلّاعات در هر موضوعی و نیز انتقال و ارائه اطلاعات به آموزش گیرنده ها را شامل می شود.

پرورش : با تربیت نزدیکی دارد. اما می توان گفت پرورش نوع خاص تربیت است که رنگ و لعاب اعتقادی و یا جهت دار دارد. مثلاً اگر در تربیت اصول مذهبی را مدنظر قرار دهیم به او پرورش مذهبی داده ایم.

و یا اگر در آموزش نوع آموزش اختصاصاً به اندام و عضلات باشد اصطلاحاً پرورش اندام شامل این نوع آموزش ها می شود. و یا در مورد نحوه ی تربیت زنبور عسل و … که معمولاً چون جنبه اختصاص و نوع خاص آموزش و ارائه اصول را دارد پرورش اطلاق می گردد.

در دین تحقیق قصد داریم. نوع و میزان و چگونگی تأثیر باورهای دینی در تربیت فرزندان را تبین و بررسی کنیم. که طبیعی است لازم است ابتدا باورهای دینی و اعتقادات مذهبی و راهکارهای ایدوئولوژی در این موضوع کاملاً روشن و آشکار و تعریف گردد و سپس مبانی تربیتی و القای آموزه های دینی در ایران و بخصوص در دهه های اخیر از نقطه نظر والدین و مربیان و اساتید و صاحب نظران تعریف و تفسیر گردد و سپس با روشن شدن این واژه ها و واقعیات جامعه فعلی ما در مدارس و خانواده ها و اجتماع نوع تأثیر و نحوه ی تأثیر و شدت و ضعف آن و حتی عوامل تشدید کننده و تضعیف کننده این تاثیرات را تحت عناوین مختلف مورد بحث و تبادل نظر قرار دهیم و بتوانیم از نتایج این تحقیق و مبانی ادبیات و پیشینه آن که در فصل دوم به آنها اشاره شده است و نیز نتایجی که از فصول مختلف بدست می آوریم به نتایج و مقاصد تحقیق حاضر برسیم.

اهمیت و ضرورت تحقیق :

معمولاً هر تحقیق و پژوهشی از آن نظر اهمیت پیدا می کند که در جامعه مورد اقبال و استقبال و نیز استفاده افراد و گروه های خاصی قرار می گیرد چنانچه امروزه همهی ایرانیان شاهد هستند مسأله و موضوع هسته ای و نیز امور علمی دیگری مثل نانو تکنولوژی و علوم رویانی (باروری) و حتی ارتباطات دیجیتالی به شدت مورد اقبال و توجه مردم و دولت مردان قرار گرفته است و توجه و سرمایه گذاری در آن باعث افزایش بهره وری اقتصادی و حتی اشتغال و نیز تقویت بینه دفاعی و علمی و تحقیقاتی ایران در سراسر جهان می گردد و از همین رهگذر و به همین دلیل اهمیت آن نیز صد چندان می گردد[6].

اما اگر امروزه تلاش ها و کوشش هایی مثلاً درباره ی نوع راه رفتن سگ ها انجام گیرد. معمولاً اقبال و توجه خاصی به آن نمی شود، زیرا اصولاً موضوع آنچنان دارای اهمیت کمی است که کسی وقت و انرژی و هزینه خود را دذر مطالعه آن حرف نمی کند. اما در مورد مسایل تربیتی و باورهای دینی فرزندان خود که آینده فرزندان آنها و نوع زندگی و حتی موفقیت و علوم موفقیت آنها را بدنبال دارد.

ثانیاً والدین بعنوان افراد ایمانی و با ایمان به فرزندان خود حساس بوده و از این تأثیرات کاملاً همه جانبه حمایت و استقبال می کنند.

امروزه مسئله دین و دینداری آنچنان زندگی فردی و گروهی و خانوادگی و اجتماعی افراد را تحت تأثیر قرار داده که کم تر خانواده و افرادی هستند که مسئله اعتقادات دینی و ارزش های مذهبی بی تفاوت هستند. زیرا اصولاً ماهیت انقلاب ما فرهنگی بوده و به این دلیل انقلاب کرده ایم که باورهای پوچ و بی دینی و ارزش های شهوانی و تقلید گرایانه از غرب را از جامعه خود محو کنیم و به جای آن ارزش ها و باورهای اصیل قرآنی و آسمانی را در جای جای زندگی فردی و اجتماعی خودمان جایگزین کنیم.

امروزه هر جوانی که دارای حس دین خواهی و حس انقلابی بیشتری است، بیشتر مورد حمایت افراد و مردم و حتی دولت قرار می گیرد.

امروزه مفاهیم واقعی و ارزشمند دینی و قرآنی و آسمانی کاملاً در جامعه ما منتشر و پراکنده و در دسترس است و همگان می توانند اصیل ترین و عمیق ترین مسایل دینی را در اسرع وقت از منابع دست اول و کتاب ها و مراکز و افراد و اشخاص کسب کنند و هیچ بهانه ای برای که کاری و عدم دستیابی جوانان به باورها و آموزه های دینی وجود ندارد.

اهداف تحقیق :

هدف های تحقیق حاضر عبارتند از :

1 ) شناخت و تبیین آموزه های دینی و باورهای اعتقادی

2 ) معرفی و تبیین چشم انداز تربیت فرزندان

3 ) بررسی ارتباط باورهای دینی و تربیت فرزندان

اهداف جزئی :

برای نیل به هدف های کلی و اصلی لازم است به برخی از هدف های رفتاری که مقدمه هدف های کلی و اصلی هستند پرداخت.

1 ) چه آموزه ها و باورهایی مناسب فرزندان هستند؟

2 ) چه روشها و متدهایی کارآتر در تربیت می باشند؟

3 ) در جهان فعلی که سراسر گناه و جرم و ناهنجاری موج می زند، چگونه باورهای دینی را به چه روش هایی در شخصیت جوانان درونی کنیم.

4 ) آیا تربیت فعلی خانواده ها و مراکز آموزشی واجد چنین رسالتی هستند؟

5 ) آسیب ها و موانع این تأثیرگذاری کدامند؟

[1]  . سید محمدباقر حجتی کرمانی، اسلام و تعلیم و تربیت، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370 ، چاپ پانزدهم، ص 12

[2]  . سعدی ، گلستان، محمدعلی فروغی، 1371 ، کتابخانه ملی ایران، ص 7

[3]  . علی اکبر سیف، روان شناسی پرورش، آگاه، 1371 ، صص 27 – 17

[4]  . همان منبع، صص 48 – 29

[5]  . شریعتمداری، علی، جامعه و تعلیم و تربیت، امیرکبیر، 1364 ، چاپ سوم، ص 37

[6]  . الف ) استقرار ماهواره ای امید ایران در فضا

ب ) موفقیت های مرکز رویان

ج ) جهش ارتباطی ایران در صفحه مخابرات در منطقه